GI ẢI T Ư

            Một buổi, thư ký của sếp gọi tôi lên phòng chờ :

            - Sếp đưa anh tập tài liệu riêng của sếp về phương án cổ phần hoá doanh nghiệp nhà nước D, anh xem và cho ý kiến, việc riêng đâu biết đó, anh có thể gặp địa chỉ ở các-vi-dit kèm theo.

Em có ý kiến gì chưa.

-   Sếp bảo em tổng hợp ý kiến của anh, ngày giờ sếp yêu cầu, anh có thể  trao đổi trực tiếp, dạo này sếp bận, em cũng bận cho những bài viết, sắp đặt lịch làm việc để sếp đạt ý đồ “quảng bá thương hiệu” trước sàn “đấu đá chức quyền”. Xem ra mọi việc đều thuận, con gái cưới chồng, rể đầu cháu sớm thì “lộc phát lục bát 6868” đi lên

-Em có thể không nhắc đến con gái sếp.

-Những ngày xưa bên em sao anh thích nhắc đến nó. Công việc trên hết.

 Cách nhau hàng ngàn cây số, ngôn ngữ có khác nhau. Khi đất nước chuyển sang kinh tế thị trường, cổ phần hoá một số doanh nghiệp nhà nước, chấp nhận sở hữu tư nhân về tư liệu sản xuất và giá trị thì những nhà kinh tế đa nguồn gốc đào tạo phát kiến ra thuật ngữ gọi là “giải tư”. Công ty nầy ở phía Nam, nơi phát triển kinh tế thị trường từ 100 năm nay, ở đó đầy trí khôn. Những năm cuối thế  kỷ trước các nước Đông Âu và Nga đã chuyển nhanh sang kinh tế thị trường, chỉ năm ba năm mà tỷ phú, trọc phú trồi lên nhan nhản. Tác nhân nào chuyển tài sản từ của công sang tư, “giải tư” nhanh thế! Đó chính là quyền lực của một nhà nước quá độ “nửa chuột, nửa dơi” mà đại diện chính là những người bôn-sê-vích quay lưng lại cộng đồng do tác động của các thế lực đen, áp lực mơ hồ, và đe doạ. Chả thế mà một nhà máy sản xuất ô -tô được định giá bằng một ngôi biệt thự nhỏ, hàng vạn căn hộ, nhà hàng, cơ sở sản xuất kinh doanh đã hạ xuống giá bèo,… và nhân cách cùng lương tri cũng tỷ lệ nghịch với sở hữu tư nhân.

Tôi hỏi người trong danh thiếp, anh ta đồng ý ra Kinh đô gặp tôi, anh ta cũng chỉ là đại diện cho một thế lực phía sau. Một người đàn ông ngũ tuần, giàu trí tuệ, anh ta đã từng tốn khá nhiều tình, chịu luỵ, chịu hiến thân làm rể, bố vợ là tướng nguỵ, mẹ vợ thương gia cỡ bự, để đi du học bên Hoa Kỳ nhằm trốn tránh binh đao loạn lạc. Ý thức, lòng tự trọng nổi lên, anh không đi tiếp mà cặm cụi gia sư, dạy học, nghiên cứu độc lập, làm vườn ở ngoại ô thành phố phương Nam .

-   Theo anh giá trị thực của công ty D?

-  Chính là giá ghi trong đề án, họ đã tính khấu hao theo thời gian và lập hội đồng đánh giá tài sản.

-  Vị trí đất và thương hiệu, uy tín kinh doanh?

-   Vị trí đất theo quyết định của thành phố, thương hiệu chưa đăng ký bảo hộ, uy  tín ở khách hàng ai mà đo đếm?.

-    Nguồn nhân lực có được định giá, đó là những người thợ có tay nghề, gắn bó với công ty từ trước ngày giải phóng?

- Không thấy quy định?

-   Vậy tổng lại như nổi lẩu thập cẩm những giá trị chúng ta nêu ra thì sẽ là bao nhiêu?

- Là số tổng cộng mà ban soạn thảo đề án đã đưa ra.

- Rõ cả rồi sao lại hỏi sếp tôi.

-   Chúng tôi sợ sẽ bị lên sàn đấu giá trước khi cổ phần hoá. Nếu công khai hoá trước khi soạn đề án cổ phần thì khi đấu giá tình hình sẽ khác.

- Ý ông là nhờ sếp tôi có ý kiến để phương án được ban đổi mới doanh nghiệp trung ương chấp nhận và những người thuê ông sẽ vơ được một lượng cổ phần được nén tệp “zip” trăm đồng thực còn một đồng ghi trên mệnh giá để rồi một hai năm sau tải ra 99 đồng, tự cho mình là thông thái. Trò giải tư đó thưa ông, tôi sẽ không chấp nhận bởi nó là hành vi ăn cướp bằng trí tuệ đen và quyền lực “cà phê mômen”.

- Anh nghe tôi, vì nếu như anh nói được 99 đồng thì họ cũng phải chi trước đến 49 đồng  đổi lấy 50 đồng đầy may rủi, tù mù. Không đơn giản như anh và tôi nghĩ, chỉ những kẻ giàu có, bản lĩnh, bạo gan và bạo lực mới có thể làm được. Giải tư không giải vào lương dân, vì giải đều vào người lao động tức là quay về thời bao cấp. Cái giá của kinh tế thị trường là nhà nước và dân bị cướp tiền của vẫn hơn là bị cướp những giá trị khác. Quyền lực đen cần tiền bạc, nếu để nó đói rét thì quyền lực sẽ trở nên tăm tối tội ác. Ông đã  hay chuyện tiền bạc thay đổ máu, dưỡng niêm và “tư lập lơ” để duy trì đời sống công chức. Có điều phải biết dừng, biết tự làm sạch mình bằng tắm táp mỹ phẩm và thời trang, muốn phục hồi lương tâm thì dừng tội lỗi và năng làm từ thiện.

-   Anh và tôi làm sứ giả, làm quân sư tạo hành vi ăn cướp.

-  Biết làm sao, khi là thuộc cấp, được trả công, không riêng ta mà con nhiều  người trong cái đèn cù quan liêu tham nhũng! Tôi và anh dù có làm doanh nghiệp cũng không thoát vòng luẩn quẩn đó, làm thầy giáo, thầy thuốc cũng không tránh nổi bọn cai, lũ cò, làm cầu thủ ca sỹ thì phải theo ông bầu để nó lăng xê, làm thầy sư, thầy chùa, thầy thông thầy phán, thầy cúng,…gì nữa  cũng không thể từ được xôi oản, mà chúng ta có gia đình, họ hàng, vợ con và chính cuộc sống áo cơm, phở pháo, bia bọt và em ún hàng ngày thì phải có tiền, có chỗ nhờ vả.

-  Làm quan, anh có như thế không? Ý anh là sửa chữa đề án vận động sếp chấp thuận chuyển người có quyền phê duyệt để thế lực đen “nạp đạn” săn mục tiêu.

- Đúng thế.

-    Xưa quá rồi anh ạ, chỉ những kẻ tầm thường mới ăn tiền tươi nuốt sống bạc nén kiểu đó. Tôi sẽ hiến anh kế khác.

- Cảm ơn anh, bây giờ anh đưa tôi thăm dấu xưa kinh thành, có lẽ 300 năm trước cha ông tôi đã từng làm quan nha, hầu hạ quan lớn, triều thần và được các mỹ nhân yêu mến.

Ngày nghỉ, tôi dẫn người khách phương Nam về cội nguồn, đưa anh đi đền Hùng, về quê hương Hai Bà Trưng, thăm Cổ loa Thành, đến đền Gềnh, lên đền bà Chúa Kho tìm lộc rơi lộc vãi chỉ thấy khói lửa hoá vàng ngút đời, đen đất và đến Hoàng thành phát lộ, nơi mà tôi tin rằng cô gái Kinh thành vẫn theo dõi, ám tôi từng giấc ngủ, bữa ăn từng trang chữ, ly rượu, lời thơ, vô Điện Kính Thiên, đi dạo Tây Hồ, thăm chùa đền phủ, thăm một số bảo tàng, ấn tượng đẹp không làm anh ta và tôi đổi thay ý đồ tham mưu đen nhám để các sếp nhận “giải tư”.

Mấy ngày sau, tôi đưa anh ta sơ đồ “giải tư” khi cổ phần hoá doanh nghiệp nhà nước.

1- Định giá trị doanh nghiệp ở mức thấp nhất kiểu khách sạn “Phụ Gia” định giá, cổ phần hoá sớm nhất và bây giờ chia cổ tức sướng đến mức không ai muốn bán cổ phần;

2-Để được hội đồng chấp thuận trước hết sẽ cần một số tiền từ thế lực đen chuyển vào bịt miệng mấy thành viên định giá thích ăn “cà muối xổi” Số tiền lớn sẽ được cam kết bằng văn bản : “các sếp có quyền cao nhất, định giá thấp nhất sẽ được biếu một lượng cổ phiếu không dưới 10%, đổi lại thế lực đen cũng được mua 10% cổ phiếu, như vậy là họ đã mua hai biếu một, hay mua đắt hơn gấp đôi giá trị được duyệt (cộng tổng chi phí chia cho cổ phiếu nắm giữ cao hơn giá mệnh giá, nhưng vẫn thấp xa so với giá trị thực)”

Cấu phần cổ phiếu có 49% nhà nước mà đại diện là người các sếp cử, cùng với 10% của các sếp và 10% của lái thế lực đen, 31 % của lương dân, nên các sếp và thế lực đen sẽ tiếp tục chăm sóc nồi cơm “thạch sanh” bằng các quyết định có lợi như tín dụng ưu đãi, dự án chiếm đất, trúng thầu các công trình tiêu tiền ngân sách. Công ty cổ phần phát đạt, mọi người được hưởng lương và cổ tức, giá trị cổ phiếu lên sàn sẽ hấp dẫn các nhà đầu tư. Đây là nguyên tắc chung chia của các nền kinh tế thị trường. Nếu cổ phần quân bình cho mọi người sẽ ra kết quả khác, một thứ kết quả của nền kinh tế bao cấp được hoán cải. Trước sau thì cổ phần cũng nước chảy chỗ trũng, chuột sa chĩnh gạo, người ta sẽ đầu tư mua gom cổ phiếu thúc đẩy công ty phát triển. Vết xước do hạt cát ở miệng con trai sinh ra hạt ngọc là thế.

Để kín danh, yêu cầu các sếp và thế lực đen chuyển tiền cho con cái, cháu chắt, chiến hữu và người lao động tha hoá đứng danh  mua cổ phần, sẽ trả họ một ít lợi ích. Ai thích lộ danh tham gia hội đồng quản trị cần xác định sớm, hoặc đợi sau một thời gian sẽ chuyển nhượng trên thị trường “trứng sượng lòng đào- thị trường cổ phiếu OTC không hoàn hảo”

3-Để xoá sạch tên, để rửa tiền, khi cổ phiếu công ty được niêm yết giao dịch thì chủ của nó đăng ký đầu tư, bán hết cổ phiếu khi giá trồi (sướng sẽ nhân lên ít nhất gấp đôi ba lần) chuyển tiền vào một số tài khoản cá nhân và tiếp tục tham gia dìm giá các doanh nghiệp nhà nước khi cổ phần hoá, bước vào vòng quay mới, mạo hiểm hơn bởi thế lực đen có thể mất trắng khi giá trị cổ phần sụt, các sếp cũng có nguy ngơ bị phát lộ trơ thân cùng tuế nguyệt nhưng không bao giờ danh bại thân liệt, bởi thị trường chứng khoán là màn sương ảo mờ làm lung linh tất cả các bóng hình.

Giá trị cổ phiếu trên thị trường chứng khoán sẽ tăng khi nó bị kích bởi cổ tức cao và dự án mới được duyệt, sau sẽ giảm và trồi sụt hình sin với biên độ phù hợp với sức cạnh tranh, khả năng sinh lời của nền kinh tế đang chuyển đổi,…

- Hay quá, các sếp và thế lực đen sướng đến ngất lịm. Tôi không ngờ người kinh thành lắm mưu, nhiều kế.

- Phương Nam bao la hôm nay là của những người “một thuở mang gươm đi mở nước”, mưu kế gì cũng có nhân lõi “phàm” hay “tục” bởi chúng ta đang sống trong đời.

Bẵng đi trong bộn bề công việc, các doanh nghiệp nhà nước  thi nhau cổ phần hoá, cuộc giải tư đã âm thầm đi theo quỹ đạo đen, một ngày kia chính sếp tôi lên tiếng phải đấu giá cổ phần, đấu giá quyền sử dụng đất (đúng ra là đấu giá một số chức quan có mầu từ cấp cơ sở trở lên mới hay). Ông ơi! đấu thầu xây dựng, mua xắm thiết bị mà các  nước có nền pháp quyền cứng như đá mà họ còn làm xiếc thì đấu giá vài chục phần trăm cổ phiếu ở ta thì con đã biết ai múc được rồi, ông được biếu bao nhiêu cổ phần, có cho mẹ con cái M nó đứng tên trên tiền tỷ cổ phiếu? Các ông đã chơi trò qua cầu rút ván, những thế lực đen mới ngoi lên sẽ oán hận các ông, nó sẽ manh động mua chuộc trắng trợn các công chức lưng dài trong các công sở sinh ra những chuyện vặt vãnh cho pháp đình và báo chí tung ra,… Những kẻ chiếm đất, tiền tỷ trồi lên qua đêm giờ đây sẽ phải đi tìm hướng sinh lợi khác bởi quản lý đất đai đã có quy tắc mới.

S gọi tôi thì thầm:

- Anh H, sếp nhờ anh xử lý số cổ phiếu đã lên sàn giao dịch, anh gọi cho các địa chỉ kèm theo.

- Trời, nhiều đến mức này ư, quy ra một triệu đô la, đã hết chưa? Toàn những công ty tin cậy nhưng có thể là những công ty “con ếch đực phồng mang, trợn mép dụ con ếch cái” Nó đã cố đánh bóng cái thùng rỗng, nó không chết vì nhà nước có 49- 53 % cổ phần, và số còn lại là của các sếp và các đại gia mặc áo đen. Cuộc chơi mới bắt đầu, những người làm công được tăng lương, thêm thưởng, được chia cổ tức với số cổ phần bé tý teo như cái kẹo mút, các thành viên hội đồng quản trị “chuột” cũng có của ăn của để. Tính nửa vời còn kéo dài một thời gian cho đến khi con ễnh ương xẹp bụng mới sang trang mới, một thế hệ mới sáng danh sẽ điều hành công ty cổ phần cho rõ “mặt dơi, mặt chuột”. Anh sẽ áp dụng kế “thượng vi tẩu sách chuồn” như M đã chửa trước cưới sau để trốn tình yêu kinh thành  thơ mộng, để cưới chồng cho chắc dạ.

- Tội anh quá, anh cũng nên té nước theo mưa, kiếm tiền cưới vợ, mài kiếm sắc, chuẩn bị cuộc chiến thương trường đang hội nhập kinh tế quốc tế, đừng quẩn quanh với mưu vặt cho đám quan nha xế chiều, đám lục lâm thảo khấu cổ điển.

Gương mặt S tươi lạnh, tôi rùng mình, muốn có cốc rượu mạnh lúc này. Muốn về nhà gọi em Mùi đi ăn ốc nướng, uống rượu nút lá chuối khô.

         CHIẾN LƯỢC CHIẾM ĐẤT

CHUYỆN NHỎ TIỀN TO

Sở đông người, toàn công chức chính hiệu “con nai” của Lưu Trọng Lư nhưng đời sống thì mỗi người mỗi vẻ, kẻ xe hơi, nhà lầu, con du học, bồ nhí, thóc mục tiền dư, đứa thuê nhà mấy độ mai vàng vẫn ở nhà thuê ngửa mặt nhìn mái tôn, mái xi măng. Có chức, có quyền, có dây có rợ ắt có mầu. Có công chức cả đời làm chuyên viên nhưng giàu dữ, họ nắm được chủ trương chính sách có lợi và thực hành cho mình và chiến hữu, hoặc tư vấn cho doanh nghiệp. Chạy vốn, chạy dự án, chạy đối tác, chạy chức, chạy việc, chạy tới lui tìm mọi cách để mưu sướng, mưu sinh, âu cũng là trò chơi con tạo của kinh tế thị trường mà cốt lõi ở đó là giá trị hiện lên. Mặt trái đã lộ nguyên hình, chính mặt trái đó đã làm bao người sung sướng, khổ đau lộ ra và âm thầm.

Mọi con đường đều đến thành Rôm, mọi mưu toan chiếm đoạt tiền của ngân sách nhà nước, đất công thổ (đôi khi sang đoạt nhà đất, tài sản cần hợp thức) phải lọt qua cửa quan, cửa quyền mới thành sự thật.

S đã nhập cửa quan mấy tháng, nàng xinh đẹp, tươi tắn nhưng đuôi mắt đã có nếp nhăn, cả sở trầm trồ khen ngợi sếp chọn thư ký rõ hay. Nhất trong các đời sếp, nhất so với các sếp ngang chức đang đương nhiệm. Trưng diện thư ký là mốt của các thời đại có sếp.

-   Có việc cho anh- S gặp tôi vào cuối ngày.

Tôi yên lặng ngắm em.

-  Chúng mình sẽ viết thuê dự án, nhưng không phải viết nhiều đâu mà chỉ đạo mấy công ty tư vấn làm dự án. Số là thế này: Công ty  ruột của sếp nhờ viết hộ dự án vay ODA ưu đãi hạng nhất. Mọi việc vay mượn với đối tác đã được sếp dàn xếp, chỉ đạo. Dự án nhỏ, không đấu thầu tư vấn, công ty đó nhờ sếp chỉ nhà tư vấn, sếp chuyển cho anh. Địa chỉ đây. Sếp quý anh.

- Anh cảm ơn, chúng mình sẽ cố gắng như hồi viết thuê luận văn. Những năm em đi học, anh vẫn làm nghề “đâm thuê, chém mướn”dự án.

Gặp chủ đầu tư là công ty ruột của sếp, được xem mớ công văn trình lên phán xuống, chữ ký lề, dấu công văn đến đi đỏ loe loét:

- Dự án nầy hay quá, đồng thuận nhanh nhưng đơn giá hợp đồng với công ty tư vấn và phân chia như thế nào?

- Công ty tư vấn thu đủ thuế và phí để hợp thức, còn lại là anh, S, và sếp và chủ đầu tư, chúng tôi sẽ chỉ một vài cá nhân nữa tham gia!

- Có vẻ vòng vo tam quốc.

- Không như thế thì tiền không sạch.

- Hoá ra chúng ta chỉ chỉ đạo, đọc góp ý và tổ chức thẩm định, phê duyệt

- Đấy là việc quan trọng nhất.

- Chắc chắn là tiền mới- sạch,có thể chuyển vào tài khoản cá nhân được không?

- Chuyển được nhưng lại phải vòng vo tam quốc thông qua một hợp đồng với mấy hiệp hội của các sếp về hưu. Hiệp hội đó ký một hợp đồng bán dịch vụ gì đó giá cao cho công ty tư vấn, tiền mặt chuyển vào tài khoản cá nhân,… Cái gì cũng làm được nhưng phải chi phí tư vấn.

Theo kế đó, tôi và S  tham gia viết dự án nhưng chỉ đọc, sửa, góp ý. Tổng số bạc  dòng thu về khoảng 200 triệu của tôi, S và sếp.

- Ý em chia thế nào?

-  Anh giỏi phép chia thịt của thừa tướng Trần Bình* hồi trẻ?

- Sếp chỉ đạo nhận phần lớn, em thừa lệnh sếp phần thứ hai, anh chỉ đạo mấy đứa “copy” phần sau cùng.

-  Cụ thể hơn

-  Sếp 100 tê, anh đề nghị chủ đầu tư đến nhận tiền từ em rồi chuyển cho sếp, còn lại em 6, anh 4 phần.

- Ai dạy anh cách chia phần hay thế, nhưng việc chủ dự án chuyển tiền không được đâu, việc này là của em.

- Cái M con sếp nó dạy anh đấy: M nói: nước lùi là nước thuận, nước tiến là nước nghịch.

Vì thế mà nó chia tay anh?

Ít hôm sau S gặp tôi.

Sếp cám ơn anh em mình và lại quả, anh xem.

Anh từ chối, với anh thế là đủ rồi.

Em cũng không nhận.

Thì để đó, dự phòng lúc cần đưa cơm vô trại.

Anh nói gì mà khiếp thế.

Việc nhỏ và tiền to thế thì chỉ có cướp ngày, cướp ngày là quan đấy em ạ.

Nói vậy sao anh vẫn làm.

-   Anh chỉ là kẻ làm thuê, không chê việc. Anh cần tiền để làm nhà cưới vợ. Điều đó sếp đã biết, ông muốn giúp đỡ anh. Biết là cho con cá anh không nhận nên ông đã cho cần câu chỉ ao cá mồi! Khi nào có việc em nên chủ động thăm dò, gợi ý nhận việc. Ít nhiều làm hết, đừng đòi hỏi lộ liễu, đừng chê bôi, mà chú ý phép chia trong mối quan hệ.

- Anh H ơi! Anh có còn là anh của ngày nào bên quán Bằng Lăng  Tây Hồ. Cái gì làm anh đổi thay hướng về đường toan tính mưu mô, anh có thể trở về với em ngày ấy, về với vầng trăng trong trẻo trên sóng nước Tây Hồ, phục lại phẩm chất người lính. Bây giờ em chưa ngoan nhưng anh không được hư.

- Thôi! S ạ, chúng ta chưa có gì phải xám hối, cái làm anh đổi thay ư?  Tình yêu của M, tình thương của sếp đấy, mà anh có hư đốn gì đâu, trí tuệ tâm hồn nào cộng với quyền lực thì thu nhập đều tăng lên. Đó là kinh tế thị trường của các nhà nước đang phát triển. Chúng ta vẫn giữ vị trí "á quân" tham nhũng ở Đông Nam Á (sau đất nuớc có con rồng đất- Comađô- Inđônêxia) mà tổ chức minh bạch thế giới xếp hạnh kiểm từ 1998-nay.

S không nói gì, em buồn. Vâng đời buồn nhiều lắm, những kẻ làm điều sai trái không ai biết, không ai dám tố caó, họ cũng phải ngậm nỗi buồn đến chín suối.

 ------------------

 * Trần Bình tể tướng thời nhà Hán, lúc bé giỏi chia thịt, lười làm, chăm học. Làm quan thoát hiểm thanh trừng. 

GI ẢI T Ư

TÂN QUAN TÂN THƯ KÝ

            Sếp đắc cử cấp uỷ, hết nhiệm kỳ ông sẽ thăng chức to hơn. Cả sở chúc mừng, bởi sở, ngành mong muốn người mình giới thiệu được thăng tiến vào vị trí mà tiếng nói tăng cân. Ông ba trong một: chức sếp- cấp uỷ-và đại biểu dân cử. Tôi chúc mừng sếp với tấm lòng tôn kính, ngưỡng mộ một con đường công danh cũng không đến nỗi gian khổ lắm!

      

Thư ký B quyết vuốt váy ra đi, B muốn đi thật mặc dù sếp có ý giữ nó lại và phong chức Phó văn phòng Bộ, kiêm thư ký. Để trả công, sếp đã cho nó chọn việc, B nhậm chức giám đốc dự án thuộc chương trình phát triển cộng đồng ở một trong bảy vùng kinh tế. Các dòng sông đều chảy, tù đọng là tự huỷ hoại. Sếp gặp tôi gợi ý :

- Em làm việc với anh, chúng ta đã hiểu nhau.

Tôi hơi sướng, thấy đường công danh hé mở cuối đường hầm nhưng mặc cảm phận xế leo cao chui sâu, buồn vì tình yêu với hai con gái của sếp không đặng, nay nhận thì khác gì “cố đấm ăn xôi, dối già” mà tôi đâu đến mức đó. Dư luận coi tôi là cái đuôi dài của nhà sếp! Đồ khỉ!

- Em cảm ơn anh, B có ý muốn giới thiệu S làm trợ lý, S có văn bằng tiến sỹ ngoại, nhanh nhẹn (tôi không dám nói là xinh xắn, duyên dáng vì sếp quá rõ), hiểu chuyên môn. Sau này có công việc khác anh cho em theo (tôi chợt nghĩ, nếu sếp nghỉ hưu làm chủ tịch trung ương của một trong 300 hiệp hội, quỹ vui vẻ hiện nay, ví dụ như hội câu cá không mồi, hoặc quỹ  bầu mướp gì đó thì tôi sẵn sàng rẽ ngang làm thư ký, trợ lý, thủ quỹ cấp 2 kiêm lái xe cho sếp).

Sếp cười tươi, không hiểu ý tôi, nghĩ là tôi muốn làm trợ lý khi sếp lên to hơn, chức trợ lý đó có hệ số lương ngang thứ trưởng, rộng đường tiến về thứ trưởng thường trực bộ nào đó hay phó ban thứ nhất nhanh hơn giáo sư Tôn Thất Tùng mổ cắt gan. Ông gật gù, làm tôi thấy hay:

-   Hết nhiệm kỳ, tớ sẽ chuyển đi, H cố gắng học lấy bằng thạc sỹ, thuận lợi hơn. Mà H học được đấy chứ, nghe nói đã cùng S viết thuê luận văn tiến sỹ cho ông (X) đề tài về kinh tế dân doanh!

Em thu xếp công việc, xin anh cho em đi học cơ sở đào tạo nào thuận lợi.

Tôi giật mình khi sếp biết rõ ông X, ông ấy bây giờ cũng làm to lắm, gần ngang sếp tôi nhưng ở cấp uỷ thấp hơn sếp tôi. Cũng phải thôi, vận may cũng có hạn, mà văn bằng thuê mượn mà lên to hơn thì có lúc thuê mượn người đọc hộ diễn văn sao đặng!

S đã trở về, sau ba năm du học, hiện đại hơn một chút, kiêu sa lộng lẫy hơn ở thời trang. Ghế đã sắp đặt, S đã có tiếng, có công những ngày giúp sếp phiên dịch, biên dịch, viết báo cáo tiếng ta ra tiếng tây và tiếng Việt ra tiếng ta những lúc cần thiết. Không biết từ lúc nào, vết chàm dưới cổ  hình chữ T màu lam ngày càng rõ nét, thế là S hết mốt áo trễ gò bồng đào, nhưng nhân dạng học nói sẽ giàu dữ, tiền vào như nước triều dâng. Tôi được tai nghe, rồi mắt tỏ vào một hôm uống cà phê với quả cóc, khế dầm ớt, cùng em bên hồ Trúc Bạch (giống cái đôi khi thích cho ai đó xem một phần da, thường hay khéo làm động tác phát lộ toà thiên nhiên):

-  Cái gì đến sẽ đến, anh không có dự định gì phải không?

-  Anh dự định làm nhà thơ lớn nhanh, có tác phẩm tặng những người không quen biết!

            S đưa tay lên cổ áo cười rõ vui, bóng dáng kinh thành đây, đã một lần chăm nuôi ngày tôi bị cướp xe, ngã trẹo chân, đã một lần được mẹ tôi nhầm là con dâu tương lai!

            Xa nhau, mong gặp nhau, S hẹn một lần cùng M và H bên hồ như lúc này nhưng không bao giờ có được, ước muốn lớn dần lên, mong muốn cũng có thể lụi tàn như cây đến mùa thay lá, nước hồ Tây cũng vơi dần! Đời chớ có hứa hẹn.

           

Chúng tôi trao đổi vài ba chuyện về công việc, công sở, gia đình, chút riêng tư rồi về. Lớn hơn, học cao thêm thì đâu còn những ngày lần hồi năm trước, háo hức viết thuê luận văn, được thanh toán bằng  phiếu cà phê ăn sáng,…

            - Em buồn lắm, cứ nghĩ ngày về gặp lại Kinh thành sẽ vui hơn, nhưng không thấy. Lại công việc, công việc, sao chúng mình không thể như xưa?

            - Lại vui với công việc, thu nhập mới, vui hơn nữa với Kinh thành quê hương, nơi đây giành cho em tình yêu và hạnh phúc, em lập gia đình, bận rộn tiêu nỗi buồn.- Tôi động viên S rất sách vở.

             - Anh thì sao?

            - Có lẽ từ ngày Kinh thành phát lộ anh đã bị ma ám, không làm chủ được mình nữa. Những oan hồn xưa đã một thời sống trong đau khổ, mất quyền sống bình thường, nay họ đòi chúng ta, đòi làm chủ anh!

- Có cái M nó vẫn yêu anh, muốn làm chủ phần hồn anh thì có, chứ ma nào mà anh mãi ảo mộng. Em sẽ giành cho anh liều thuốc từ xứ sương mờ, nơi đó có nhiều người hoang tưởng trong màn sương, sau gặp khói bụi công nghiệp họ càng hoảng hồn.

S bắt đầu nổi cáu, tôi ấn ngay một miếng khế vô miệng em.

S nhấm nháp miếng khế, tôi xỉa một miếng cóc nhá giòn, nhấp cà phê thơm đắng. S lặng lẽ mở cửa sổ tâm hồn ra mặt hồ gợn sóng. S để tôi ngắm em, ngắm Tây Hồ. Cả hai im lặng trong ồn ào của chiều đông Kinh Thành khiến chú bé bán báo liếc nhìn mà không muốn chào hỏi, phá tan tĩnh lặng mà nó đoan chắc là cặp tình nhân đang có nỗi buồn ngưng đọng! Tay S vân vê ly cà phê, suy nghĩ điều gì chưa nói được. S ơi! Em nghĩ ngợi làm gì cho già xác, ba năm dùi mài kinh sử, thứ việc của nam nhi giờ đây đã chuyển sang nhiều mỹ nữ. Tài hoa, duyên dáng, kiêu sa lắm vào rồi vượt quá đầu ba, kén chồng hơi khó đấy.

Ngẫm về mình, tuổi trẻ đã đi qua chiến tranh, lam lũ học làm nghề, kiếm việc, phụng sự cỏn con, hiếu nghĩa tinh thần với cha mẹ, vui vẻ tào lao với bạn bè, không đeo bám được sếp, tình yêu chập chờn như chớp ở chân mây, học hành thì trùng lặp, may mà không sa ngã vào tệ nạn. Buồn. Thiên hạ có thể không? Nghĩ về dự án phát triển kinh tế cộng đồng, muốn trình bày với S nhưng lúc này không hợp.

- Em có nghe báo chí nói về dự án “Chè Thái gái xinh” ở Đại Từ, có tài liệu, báo cáo, anh cho em xem.

- Dự án đã chuyển giao cho doanh nghiệp, anh đang quan tâm đến dự án hồ Núi Nốc  với hy vọng giữ lại bờ hồ, mặt nước cho thượng đế soi gương.

- Nghe nói anh sắp cưới vợ,  lấy cô gái cùng xóm ngõ, xinh lắm?

- Với anh, tất cả con gái đều xinh đẹp đáng yêu. Nhưng hạnh phúc thì không mấy ai tự quyết định. Đầu ngõ nhà anh có cô bé nhà giàu rõ xinh, mở tiệm sáng loáng, hàng bán chạy,… nhưng lại lấy anh chồng còi kẹ, nghiện hút, hết tiền lại doạ đánh vợ. Đời cứ tưởng nồi nào vung ấy nào ngờ nồi gốm hàng hiệu đậy vung hàng chợ.

- Anh biết M rất yêu anh nhưng không thể lấy anh được vì lý do gì không?

Tôi im lặng, S lại gãi nhẹ vào chữ T trên cổ.

            -  Chỉ là lẽ bình thường thôi, “anh ở xa, em ở xa; trám vào đoạn giữa đôi ta chia lìa”. Đàn bà con gái không phải nhẹ dạ cả tin đâu, họ có khả năng linh cảm, dự cảm về tương lai. Tình yêu đẹp. Hạnh phúc lớn lao, lớn hơn nhiều thứ tình yêu mà chúng ta hằng ngày thấy đời ca tụng, hát gào, rên xiết. Thôi em không nói nữa, đụng vào nỗi buồn của anh, ma Thành cổ nhập vô em thì không có thầy nào cúng  trừ được.- S lại nhá một miếng khế nữa, lấy vị chua để cổ vũ tinh thần thoải mái sau khi đã phân tích cho tôi bài học thêm về tình yêu.

-  S linh cảm, dự cảm ra sao?

            - Em vẫn đợi một người, những thay đổi nào đó, khiến ai đó để ý đến em, chỉ người có uy quyền mới giành cho em hạnh phúc và em biết sử dụng quyền uy đó cho hạnh phúc của em và ảnh hưởng đến nhiều người.

            Tôi ngạc nhiên, phải chăng dấu chàm chữ T kia đã báo trước điều đó. Người không ấn tượng, không có nét và cá tính thì chỉ đến hạnh phúc cùng lương dân là hết.

Em làm thư ký cho sếp sẽ có nhiều cơ hội toả mưa móc xuống hồ Tây!

           

            S nhón miếng cóc dứ miệng tôi. Không mắc quai, tôi há miệng, S ấn vô, tôi cắn luôn cả ngón tay trỏ. S để mặc ngón tay mắc đó, em cười rõ xinh. Nhìn trong mắt em có nước hồ xanh.

Nhả ra, để em còn lấy quà tặng anh…

S lấy trong cặp ra thỏi USB và một phong thư.

Anh đọc và góp ý cho em.

            Phong bì S tặng lại là tiền, tôi từ chối. Nền kinh tế bao bì đã hồi sinh như người cổ xưa dấm dúi vỏ ốc cho nhau (thời dùng vỏ ốc làm tiền, đồng mệnh giá)

           

            Luận văn tiến sỹ của S bằng hai thứ tiếng, luận văn mỏng chữ, nhiều sơ đồ và hình ảnh, có nhiều đoạn video minh hoạ. Tây có khác, không bù cho luận văn ta toàn chữ. S kèm theo file thư gửi tôi:

            Anh H kính mến.

            Hôm nay em bảo vệ thành công luận văn, những cố gắng miệt mài ba năm đã xong việc. Tri thức chuyên đề quảng bá và xúc tiến đầu tư của thế giới rất đa dạng như tính phong phú của các nền văn hoá (có nơi họ gõ mõ chùa tâm niệm FDI), em cố gắng lựa chọn những gì gần gũi với Việt Nam.

            Thầy hướng dẫn nói: “Chúng mày thu hút đầu tư nước ngoài khá so với một vài nhóm dân Nam Á, Mỹ La tinh và Phi Châu nhung lại kém láng giềng như Thái Lan, Malayxia, và kém xa China hải ngoại và China lục địa. Thông tin về đất nước, chúng mày chưa cung cấp đầy đủ cho thế giới, cách truyền đạt vừa rông dài lại thiếu sâu sắc, kỹ năng lập dự án thì dấm rớ (em dịch không sát từ này). Chi phí đầu tư ở Việt Nam cao không tương xứng với chất lượng, làm giảm hiệu quả. Nhà đầu tư chỉ điền mấy thông số như giá cước viễn thông, đường sắt, cảng biển và kỹ năng nhân công thì bảng tính giá trị IRR, NPV,… méo miệng họ.

            Lại còn cái tật: dự án lập một đằng, thực tế bập một nẻo. Chi phi lobby thì đâu cũng có nhưng ở nước mày nó dây dưa (nguyên văn là screen doors) mất thời gian và gây dị ứng cho nhà đầu tư. Thứ nữa, chúng mày tiêu nhiều tiền chuẩn bị dự án nhưng lại hay quên chi phí điều tra mấy trường hợp về thân nhân và công ty của người đầu tư, để mấy đứa đồng chủng kéo thêm bọn lừa đảo vào làm ăn bất chính.

            Không khó lắm đâu, nên xây dựng chiến lược và quy hoạch đầu tư, lắng nghe ý kiến chuyên gia (thuê chúng nó tư vấn). Sau cứ thế mà làm. Những mớ tài liệu in màu và đĩa CD-ROM của các doanh nghiệp, ngành, địa phương phát trong hội thảo, đàm phán, neo trên mạng,.. không rõ tác dụng.

            Quý mến nhất ở đất nước Việt Nam là lòng dân yêu nước, chăm chỉ làm ăn, có khả năng chịu đựng khó khăn. Chúng mày lấy đó làm nền tảng để bổ sung thêm thật nhiều kiến thức mới : tri thức là sức mạnh làm giàu, tâm hồn và trí tuệ để bền vững.

            Anh H thân mến!

            Nếu chỉ để làm giàu, hay an phận thì em đã không vào cơ quan nhà nước mà đi làm ngoài, vào liên doanh FDI sau đó về nhà mở cửa hàng, cửa hiệu, lập công ty riêng, nhưng em muốn xã hội hoá cuộc sống của chính mình từ công việc ở cơ quan nhà nước. Và em đã được làm việc, gặp bạn bè, gặp sếp, gặp anh, được học hành tử tế. Nhưng lại nhưng, cứ tình trạng làm việc “thịt lợn ba chỉ” của công chức như thế này thì em sớm giã từ sân cỏ, về với mảnh vườn của ông nội em.

            Không biết sau ra sao, không biết rồi đây cuộc đời em thế nào? nhưng những ngày qua có thể coi là đẹp nhất, không thể trở lại, không thể có những đêm câu mực Cửa Lò, những ngày viết thuê luận văn, anh ôm vô lăng đưa em và sếp đi công tác. Mấy năm trước sếp vui tính, độ này ông nín thở mưu toan điều gì nên gương mặt có vẻ quan trọng nhưng lại rất thờ ơ.

            Em nói thật anh đừng ghét. Anh đừng luyến tiếc cuộc tình với con sếp. Khi đã là quan chức thì ai cũng như ai : Có người mười năm ở vậy nuôi con trai cả, gả chồng con gái, khi đỗ đạt, nhậm chức thượng thư thì lấy liền 5 vợ, kể cả hầu thiếp là mười; con trai cả đỗ đạt cũng không kém phần đa thê; con sau thành tài cũng theo đường tình của cha anh …đến kiệt sức. Nơi đó anh được cư xử tốt, nhưng anh luôn phải chịu đựng quả dối trá như hòn đá lớn móc vào sợi dây mảnh, bởi “miệng quan chôn trẻ”

            Anh H, em không đòi anh lời khuyên, hãy nhận của em tâm trạng này, hãy đối xử với nhau như những ngày nghỉ ở bãi biển Cửa Lò mộng mơ, nghịch ngợm.

            Kính anh.

            E.S     

 

CHUYỆN NHỎ TIỀN TO