NHỮNG MÙA LỤT LŨ ĐỜI TÔI (ký ức)

          Trận lụt thứ nhất

          Tháng Bảy năm ấy tôi tám tuổi, chập chờn, hồi hộp hai năm thì năm ấy lụt thật. Những người dân công chào thua khúc đê vỡ đã chạy về làng báo "đê vỡ, vỡ đê". Loa truyền thanh vang lên từng chặp loan tin dữ, hướng dẫn bà con nhanh chóng lên chỗ cao, nên đồi. Tôi không lo sợ- trẻ con mà, tôi chạy ra đồng thấy đồng lúa xanh vô tư trong nắng gió, tiếng réo xa xa của "quân thủy tinh" cùng với lời la hét của người lớn đã làm tôi sợ. Lại chạy về leo cây nhìn ra thấy đồng xanh vô tư, vẫn không thấy gì. Mẹ tôi la hét các anh em thu đồ, tháo cánh cửa, xếp gạch kê đồ. Nhà nông, cái quý nhất là thóc, tôi giúp mẹ được vài việc. Những lu tương vơi, lọ mắm, âu mỡ, vại cua muối, lấy thừng, quang quẩy buộc túm treo lên cây mít, lu vò lọ khác lấy nước giếng đổ vô, buộc hay chặn gạch lên, xếp vào góc vườn.

          Nước đi không nhanh, làng tôi cách đê vỡ gần 5 km, những cánh đồng trũng đã làm chậm bước tiến của "đoàn quân thủy quái". Đến chiều nước vào làng, nước theo  rãnh vô ao, luồn lách không gì bằng nước, gió chẳng là gì!

          Hơi lạnh của nước hòa với tiết cuối hạ đòi thu rất lạnh. Tôi bước xuống nước trong sân thấy lạnh, nước  có màu vàng nhạt, anh em tôi đánh dấu thấy nó lên rất nhanh, cứ thế người lùi lùi trước sức nước.

          Anh em chúng tôi ăn bát cơm với thịt gà, mẹ cho thịt mấy con để ăn dần. Sau này tôi thấy mẹ tôi rất bình tĩnh, bố tôi vắng nhà, ông đi chỉ đạo chống lụt ở đâu đó với lãnh đạo tỉnh. Mẹ không cho anh em chúng tôi lên núi cao, đi là chết vì nước hung dữ cuốn trôi. Những trạm quan sát tuyệt vọng khi thấy mấy người đàn bà gánh bên thúng gạo, bên thằng bé trôi vào dòng nước, nhiều cái chết do nước cuốn, đắm đò, đổ nhà,…

          Mẹ bắt ngủ ngoài trời vì sợ đổ nhà, may đêm ấy không mưa. Đến sáng, tôi thấy nước bên giường kê cao ngang chạc cây, phải kê gần cây nếu nước lên thì trèo lên cây mít, chị tôi giữ đứa em gái, nó cứ đòi xuống nước tắm.  Hai anh em trai tôi biết bơi, sẵn sàng theo lệnh mẹ nhưng mẹ chẳng sai bảo gì. Nước đã tràn vào giường, đứa em bé đập nước nghịch, nhìn cây mít thấy kiến bò và côn trùng bám đầy, rắn cuốn, anh em tôi lấy que gậy xua, bọn rắn quăng xuống bơi chỗ khác, không quên giương mắt hận nhìn người đuổi nó.

          Giữa lúc ấy, tôi thấy tiếng bộ đội gọi nhau "nhà này có người, lại đây". Một, rồi hai, bốn, năm chú bộ đội bơi đến bàn cách đưa cả nhà tôi lên núi.

          Những người lính trẻ mình trần đầy ấn tượng với tuổi thơ tôi, các anh 18 -20 đang huấn luyện chuẩn bị đi chiến đấu, gặp lụt thì đi cứu dân, nghe các anh nói đã đi được vài chuyến, mỗi chuyến dài hơn 2 km. Mỗi người lính có cái phao bằng áo mưa mà bốn người bốn góc chụp xuống nước ,rồi túm chặt thành phao, những chiếc ni- lông quân dụng rất tốt. Các anh lặn xuống nước lấy dao găm cắt thân chuối, chặt tay tre kết bè, mẹ tôi bảo lấy cái giường chụp lên bè chuối.

          Thế là mẹ và năm con ngồi bè "du lịch" qua ngọn cây, mẹ bảo các anh hái nhiều nhãn mà ăn, có người lính đã rét run. Bốn anh bộ đội đã đẩy bè ra đồng nước mênh mang, thuyền bè nhộn nhịp. Một anh ngậm nước phun phì phì đùa với đứa em gái còn đang bú, chị cả của tôi năm ấy 14 tuổi.

          Tôi ngắm gương mặt người lính trẻ ngâm mình dưới nước đẩy bè chuối rất vất vả, sẵn có chùm nhãn, tôi bóc vỏ thả vào miệng anh liên tục đến chán thì thôi. Đến gần chân núi xảy ra sự cố: Có chiếc thuyền bơi loại lá tre, trên đó một ông già đội nón mê đánh vật với chú lợn khá to, chú lợn ngang bướng định "tự vẫn", nó cựa đứt thừng văng xuống nước sâu lắm. Thuyền lật, ông già cũng chơi với với con lợn. Tôi biết ông già không thể chết đuối mà tiếc con lợn to béo đang sặc nước. Thế là các anh bộ đội bỏ bè chuối sang cứu người, cứu lợn, đâu vào đó. Anh chị em tôi trố mắt như xem xiếc trên phim.

          Nhà tôi lên bờ, chỉ biết cám ơn các anh, mẹ tôi đưa nhãn cho các anh, các anh nói với nhau phải đi chuyến nữa vì vẫn còn dân. Sau đó mẹ tôi thuê thuyền về lấy thóc gạo ướt lên phơi để sống những ngày đói khổ, đợi 10 tháng nữa mới có lúa mà ăn.

          Trong chiến dịch cứu dân chạy lụt đã có những người lính hy sinh, đó là những người lính không biết bơi mà phao bị xẹp, người lính quá mệt mỏi phải cảm lạnh.

          Hôm nay em viết dòng này cảm ơn các anh lần nữa, không biết quê, không biết tên các anh, chỉ biết rằng các anh là bộ đội, là con em nhân dân. Sau đó, có thể nhiều anh đi chiến trường những năm chống Mỹ gian khổ, cầu mong bốn anh đẩy mảng cứu gia đình nhà em còn sống bình an trở về.

          Trận lụt thứ hai

          Sau 3 năm, Thủy tề lại thăm hỏi làng quê tôi, làng quê ở vùng phân lũ, nếu nước to sẽ có phương án phá đê cho nước vào 9 xã quê tôi để cứu nhiều lần nhân với 9 xã 10 phường khác. Những người dân biết phận, tự cứu mình. Nghe nói, thời Tây đê vỡ không đắp, nước tự do ra vào hàng năm, năm nước to là năm Đinh Sửu (1937). Mùa nước là mùa cá tôm, mùa của bọn trộm cướp hoành hành, cướp đi cả thuyền lớn. Họ bà nội tôi có một bác làm tướng cướp, trộm từ thành phố về quê. Ở thành phố, ông ta và đồ đệ trèo cây vào cửa sổ nhà giàu, cứ túi áo túi quần mà lục lọi lấy tiền rồi tụt xuống, nhiều người biết nhưng chống chỉ có chết, báo phu-lít, vẫn chậm chân. Ở quê thì ông ta nhằm nhà giàu, nhà nghèo thời ấy có gì ngoài vài con "gà rù" và con "lợn gạo", có những tên cướp chết vì bẫy khá bi thảm như bị răng bừa rơi vào cổ, chết vì đạn, vì dao,… chúng được tướng cướp chôn cất bảo vệ đến xanh cỏ mộ mới báo cho gia đình kèm theo "tiền tuất".

          Bà tôi bảo ông cướp:

          - Mày trộm cắp đâu chứ đừng vào nhà cô.

          Ông trộm nói:

          - Cô có lấy thì cháu lấy thêm về.

          Và ông đã gửi bu gà, bà tôi đuổi người đuổi gà ngay tức khắc. Sau này ông ta có tham gia kháng chiến để thoát tội. Thường thì ông cướp ở nơi khác và liên kết với bọn thảo khấu chia vùng cướp để khỏi nhúng tay trực tiếp vào bà con. Cách mạng đã xử công khai những tên cướp của giết người bằng cách đóng nhét tướng cướp vô rọ lợn, thả sông trong sự chứng kiến công khai của lương dân.

          Đấy là chuyện bố tôi kể. Lúc nhỏ tôi theo mẹ đến thăm nhà ông tướng cướp ĐT ở phố, ông ngồi trong phòng riêng, mẹ tôi chào một câu, tôi nhác thấy một ông già to khỏe, râu trắng, mắt nhìn vào quá khứ xa xăm.

          Lần này nước to hơn trước, nước đi nhanh lắm, những cây rơm trôi, những mái nhà tranh trôi, ván, gỗ, vại lu,… trôi, vịt không chết nhưng cũng trôi theo dòng nước.

          Các anh chị, em lên núi từ hôm trước, tôi và mẹ tôi ở nhà coi đồ với hy vọng vận chuyển đường thuyền sẽ nhanh hơn. Điều không ngờ là mức nước quá lớn, ngập cả cửa nhà tôi vốn được dân làng xếp là nơi cao nhất trong xã, nhiều đời lũ lụt nhận ra đâu thấp, đâu cao. Đêm đó, đêm tuổi thơ đầu tiên tôi không ngủ vì lo sợ, vì thương mẹ.

          Nước lên dần, nghe xa xa tiếng nhà đổ, tiếng người loan báo cho nhau, tiếng gọi trên nước vang vọng, chẳng ai đến thăm mẹ con tôi. Sau này mẹ tôi nổi tiếng "chống lụt tại nhà".

          Tối, mẹ con ăn chuối và thịt gà. Tôi nhìn ra mặt nước mênh mang, lạnh bởi nước, lạnh bởi ánh trăng sắp đến Rằm tháng Bảy. Nước mênh mông, trăng sáng vằng vặc trên đồng nước lụt quê hương. Tôi soi đèn dầu, (đèn pin để giành) xem mức nước, soi đèn để chiến đấu chống lại rắn, tôi luôn để ý để sẵn lấy đồ làm vũ khí, đó là gậy và dao găm.

          Nước lên to quá ngập nửa mái nhà dưới rồi, tiếng nhà đổ "ùm, ào" tiếng người trong xóm thở dài tiếc của. Sợ nhà đổ mẹ tôi bảo: "phải phá bớt tường gạch đất, nếu nó xụp, không đổ nhà thì sẽ đổ giàn giáo mẹ con mình đang ngồi, rất nguy hiểm". Tôi hiểu khó mà đổ nhà vì có 6 trụ gạch cho 2 gian nhà tranh tường đất, nhưng tường đất đổ vào trong thì đúng như mẹ nói. Ngay đó, mẹ soi đèn tôi hất nước nên tường đất cay (gạch đất) cậy từng viên cho đến thấp bằng mép nước mới thôi. Sau này mẹ tôi nói: "nhà cần con trai là thế" . Năm đó tôi non 11 tuổi".

          Qua một đêm không ngủ dù gần sáng mẹ ôm tôi vào lòng. Sáng ra tôi thấy một chiếc thuyền rất lớn bơi ngang nóc nhà hỏi có chở đồ, mẹ tôi bảo có ít đồ, sau đó mẹ gọi thuyền quen, tôi lại giúp mẹ gom đồ, thóc ướt, đồ dùng lên thuyền. Tôi nhớ còn có chiếc đồng hồ đặt ở nhà thấp, nước ngập cửa, tôi lặn xuống chui vào và dùng ni-lon cuốn vào rồi đem ra. Đó là chiếc đồng hồ TQ có tên lửa chạy vòng trên nền xanh có những vì sao lấp lánh, kỷ vật ấy tôi bảo bố mẹ tôi giữ  lại như chiến lợi phẩm của nhà. Bố tôi về thăm nhà mùa lụt năm ấy, ông  bơi giỏi lắm, ông bơi xuống nhà bà nội và tìm được bốn tấm ván hậu sự bà tôi, sau lụt đóng làm hòm đựng thóc, 19 năm sau  6 tấm  ra đi.

          Tháng 10 nước rút, trước đó nước rút ra đẩy vào theo mực nước sông. Những ngày nước rút tôi lại về trông nhà, những kỷ niệm bơi bè chuối ngang dọc trên mùa lụt quê hương đầy ấn tượng. Cây rơm lớn nơi tụ đàn vịt ngan của mọi nhà, chúng bơi đi kiếm ăn ban ngày, tối về đậu nóc cây rơm, người đến gần chúng bơi ào trốn rất nhanh, chúng đã dần theo tiếng gọi hoang dã của vịt trời, sau này bọn người lớn bẫy bắt thịt sạch, rồi cãi nhau "vịt nhà tao, ngan nhà tao". Bọn gà nếu không thịt tế thần nước sớm thì được mang lên núi chăm sóc làm giống.

          Tôi bơi chống bè đi chơi trong xóm, mò mẫm hái cây trái, vớt đồ vớ vẩn như cái chạn bát, bu gà, nước ra có người đến nhận lại trả. Câu cá thì vô tư, đến bữa thả câu là bắt được cá rô hạt mít, hạt xoài. Nước cạn dần nhưng nhiều đêm tôi ngủ trên giường cách mặt nước gang tay.

          Cảnh nước rút, phù sa đọng đầy lối, cây rữa ra nhất là cây xương rồng cùng với xác gà, chuột, động thực vật một màu "tang tóc môi sinh". Mọi người đẩy hết cái bẩn xuống ao. Một lần bơi thuyền vào dòng nước rút gặp xoáy sợ quá nhưng không sao. Bọn trẻ chúng tôi mặc áo ba lỗ túm háng bằng kim băng hay dây buộc mà chơi qua mùa nước. Nước ra đồng, chúng tôi theo nó xuống ruộng mò rất nhiều cua. Đi học, đói vàng mắt, nhận viện trợ ngô, mỳ chia nhau cầm cự qua mùa đông sang xuân cấy lúa đến hè mới có gạo ăn. Mẹ tôi đắp đổi cơm sắn, khoai ngô cho qua ngày đói. Một lần chúng tôi đi học về thấy đám chia bột mỳ, tôi chứng kiến ông già xúc thẳng một bát về nhà cho qua cơn đói, không ai cản ông. Đó là ông già Việt Kiều Thái Lan về nước. Mấy đứa trẻ chúng tôi nhá nhuốt những hạt ngô sống ở đống ngô đang chia cho dân làng. Lần đầu tôi thấm vị ngọt bùi của hạt ngô viện trợ từ một nước nào đó, hạt ngô hình răng ngựa. Sau này mẹ tôi kể "ngày ấy mẹ đã khóc thầm thấy các con đói khổ".

          Trâu đói chết dần, chết gần hết thì người bạn của trâu ra sao? con trâu là bạn nhà nông, con trâu là đầu cơ nghiệp, những con trâu sắp chết, phải chết trong thời thơ ấu, trong những năm tháng đời chinh chiến đã ấn vào trí nhớ của tôi.

          Những mùa mưa, lũ lụt mười mấy năm sau vẫn không tha số phận tôi và "con trai hay con gái vua thủy tề" đã một lần sờ nghịch vào chân tôi, nhưng nó đã buông tha, bắt tôi phải sống và viết.

          Mùa lũ lụt thứ ba

          Bảy năm sau nữa tôi trong đội hình huấn luyện tân binh chuẩn bị đi biên giới Tây Nam và phía Bắc. Năm đó chúng tôi đóng quân ở huyện Lạc thủy (Hà Sơn Bình) thuộc vùng thượng nguồn sông Hoàng Long. Trời đang vào tiết thu, lúa sớm đã bắt đầu ngậm sữa nhưng vẫn còn xanh thẫm trong thung lũng, sáng sương mờ uốn lượn từ khe núi luồn ra thung lũng hòa với hơi nước bốc lên từ suối nước trong, đặc tả tranh thủy mạc.

          Những ngày đi tập, giải lao ngồi bên suối chỉ mong may mắn gặp con gái Mường vén váy lội qua suối nhưng toàn bà già con nít. Thằng Q nhà ở phố Lò Đúc đã trốn tập đi rình về kể chuyện,…

          Chúng tôi ở nhà dân ven đồi, chân núi. Trời mưa sùi sụt từng cơn, từng cơn, quần áo lính ẩm ướt, bếp anh nuôi hết củi đành phải chia mì mang về nhà dân, củi bếp dân cũng ướt đành phải chẻ nhỏ, vót xơ ra để luộc nắm mỳ ăn qua ngày. Mỳ rất nhiều mọt cũng phải ăn, buổi sáng tôi thấy "Hợp cóc" chui vào buồng nhà dân, ăn như chuột, hỏi ra mới biết nó vào chỗ tối để lừa mắt, lừa miệng, dễ nuốt.

          Nhớ mùa hận tình, Thủy quái  ra đòn đánh Sơn tinh. Mưa suốt ngày đêm, lính được dân cảnh báo lũ về phải ở yên trong nhà. Đêm ấy mưa rất to, anh Nguyễn Đông A chính trị viên đại đội sang nhà, gọi tôi đi cùng anh xuống trung đội 1 ở xa nhất, gần đập Bai để nắm tình hình và làm nhiệm vụ của người lính. Anh A lính chống Mỹ, tái ngũ. Tôi lấy gậy, mặc áo dài quần cộc, hai anh em ra đồng thì một màu trắng xóa mênh mông biển nước. Lúc này tôi mới thấy thung lũng rất rộng. Lũ đã về. Theo con đường đất, chúng tôi đi được một đoạn thì thấy nước đã phá tan một đoạn đường chừng ba mét. Tôi đưa gậy xuống thấy nó trôi mạnh, cắm xuống thấy không sâu ngập đầu, anh A bấm đèn pin "đom đóm đực" tôi nhìn thấy cọc (có lẽ chỗ này năm xưa đã vỡ, dân đóng cọc đắp lại) . Cứ thế tôi bước đại xuống và sang bên kia tóm ngay cọc tre, rồi đưa gậy kéo anh A sang. Sau này anh A khen tôi can đảm. Nghĩ mình đã qua sông nước, phận người lính, hơn nữa tôi cũng lượng được sức nước. Tuy nhiên bất trắc ai lường.

          Hai anh em đến nhà dân gần nhất, nước đã vào nền nhà ngập ống chân, ông già bảo ở dưới đồng còn gia đình anh Lạng. Anh A đi các nhà dân khác, mấy chú lính chúng tôi vừa lội vừa bơi xuống nhà anh Lạng. Cảnh tượng gần như 10 năm trước ở nhà tôi. Anh Lạng là thương binh, chân anh đau cứng, nằm thẳng trên giường, nước đã gần đến chiếu, vợ con đã kịp chạy đâu đó.  Mấy anh em hò nhau hỏi xem anh cần mang đồ gì lên núi, chẳng có gì. Tôi lội trong nhà, thấy đàn ngan trắng bơi tung tăng trong ánh đèn dầu treo trên cột, tôi tóm một con thử dìm nó xuống nước một lúc rồi buông tay, nó vọt lên rất ngộ. Chúng tôi khênh cả giường, đưa anh đưa anh lên núi. Cũng may là nhà anh rất gần chân núi. Hôm sau, thằng Q Lò Đúc nói: "lúc mày nghịch ngan tao đã nghĩ tóm một con cho vào trong áo để thịt ăn cho đã, nhưng lại không dám".

          Nước lũ rồi lụt cả tuần mới vơi. Thăng Trung béo ở trung đội 3 cứu được rất nhiều gà, lợn cho dân, đơn vị định đề nghị khen thưởng thì có lệnh di chuyển sáp nhập với đại đội khác. Trong mùa lũ bất hạnh đó, có chú lính trên đường về "thăm nhà trái phép" đã mất mạng, rồi dân chúng loan tin nơi này, chỗ kia chết ai. Thời ấy thông tin kém, không điện thoại dây, núi bao phủ, ở đâu biết đó.

          Sau đó, chúng tôi tiếng tục đi cắt vớt lúa ở Gia Hưng, Gia Viễn, tôi được nấu cơm cho tiểu đội, nào ngờ chưa hết tuần thì một thằng cắt vào tay, lại phải đi thay. Nước rút, tôm, tép nhiều lắm, ốc nhồi ốc bươu đầy chợ, những ngày ăn mỳ luộc (lính gọi nắm mỳ mỏng là "bẻng") với sắn đồi, với tôm xào khế cho đến ngày đi chiến trường.

          Trước ngày đi chiến đấu, mấy đứa chúng tôi đi chơi trong vùng lũ, đến cầu đất chênh vênh trên nhánh sông Hoàng Long ngắm dòng nước đã cạn bên vách đá, tạm biệt. Sau đó, không biết thế nào đi vào xóm nhà dân, vào một nhà toàn bộ đội nữ ở đơn vị khác. Trong ký ức tôi bây giờ là một nhà chật cứng toàn những gương mặt các em 18-19 trắng tròn nổi lên bộ quân phục mới nhưng vải nhàu, họ ngơ ngác nhìn chúng tôi chào, họ ngồi họp trung đội, chúng tôi chào rồi đi, chẳng chuyện gì.

          Sau này thằng Thư nói: vị bùi của sắn năm ấy tuyệt vời (Thư bây giờ là sếp to ở TCHC, trước làm giám đốc doanh nghiệp có vài ngàn công nhân, ở TP. Hồ Chí Minh). Tôi thì nhớ mẹo thuật làm ốc nấu chuối của thằng Chiến dân Từ Liêm,  rất ngon. (Chiến cũng là phó giám đốc công ty ở Hà Nội, nó có vài ngàn mét vuông quanh sân Mỹ Đình, năm 1999 Chiến chỉ cho tôi mua sào đất ven làng Phú Đô, tôi không kịp mua vì chê đất làm bún, cống rãnh bẩn, nay đất lên giá 30 lần, nó bảo: " trời không cho mày rồi". Tôi nghĩ trời không cho cái này thì cho cái khác). Hai năm sau trận lụt đầu nguồn sông Hoàng Long, trời đã tặng tôi mạng sống khi vượt sông Giang biên giới mùa lũ.

          Mùa lũ thứ tư

          Sông biên giới mùa khô đến tháng Năm nước trong veo hiền hòa như bóng áo chàm xanh, có đoạn cong như eo cô gái đẹp thế mà mùa lũ nước đỏ ngầu cuộn chảy cuốn cây trôi băng băng, những chỗ có đá giữa lòng sông, nước nhảy chồm chồm như con thú dữ bị xích. Tôi đã uống, tắm giặt, lấy nước tưới, bắt cá, hái quả roi, nô đùa với nước, nằm trên doi cát ven sông, ngủ trong tiếng nước réo và… suýt bỏ mạng.

          Đi bầu cử cấp nào đó năm 1980, theo số đông, cả tiểu đoàn chúng tôi bên thung lũng nhỏ phải vượt sông. Lúc đi, đơn vị khuyến cáo phải vòng sâu xa theo sườn núi mom sông đến chiếc cầu sắt còn mấy thanh gỗ. Lúc về đã là trưa, nước có vẻ cạn, có rất ít chú lính lười đi vòng nên gan dạ liều lĩnh  tìm chỗ sông rộng nhất nhưng không chảy xiết để bơi qua. Tôi đủ khôn ngoan nhìn các chiến sỹ cởi trần, cuộn áo lên đầu, cho quần giầy dép vào mũ, bơi một tay sang sông. Vị trí xuất phát rất quan trọng để nước trôi chéo sang bên kia. Một tốp đã sang sông.

          Tôi làm y chang, bơi gần đến bờ thấy nước cứ đẩy trôi không vào được bờ, nghĩ bỏ mũ, vứt đồ thì lên bờ ở trần rất xấu hổ, cố bơi nhưng sức đuối, nước chảy xiết lắm, thấy đá va chạm dưới chân. Tôi dồn hết sức, hai tay đập nước, đành chịu ướt đồ, và đã mắc chân vào đá xước máu, nghỉ lấy sức rồi bơi, lội vào bờ, vắt tái áo quần mặc về đến lán trại cũng khô. Sợ ứơt và xấu hổ chắc mất mạng vì ngay phía dưới một đoạn ngắn, nước chảy xiết. Những người lính vô tư nhưng rất cẩn thận để khỏi phải chết trôi cả lũ. Nhiều đứa bỏ không đi bỏ phiếu!

          Chính đoạn sông trước lán trại, năm đó đã cuốn trôi anh Thống lính 75. Hôm đó Thống uống rượu đâu đó, về lán ngẫm nghĩ thế nào bơi sang sông làm "vệ sinh", anh em can ngăn. Thống nói: "con vịt sông Đáy không bao giờ chết đuối" . Anh qua sông và nước cuốn trôi, anh em nhìn thấy mà chịu thua. Đại đội cử những thằng khỏe bơi sang sông không sao vì "chó dại có mùa, lũ đi từng cơn". Anh em đi hai triền sông tìm đến chiều thì thấy Thống mắc vào gốc cây đầy rễ chùm cách lán không xa. Nhiều người bảo may, không thì trôi về bên kia biên giới mất xác.

     Đắp chiếu, thắp hương cho anh qua đêm, sáng sau quân pháp trung đoàn xuống làm biên bản. Tôi và năm chiến sỹ chép biên bản bên tử thi. Nhìn thấy anh cứ to dần trong lớp chăn, chiếu. Chiều, đưa Thống lên núi ngay sau lán trại. Những người lính đồng hương với anh đập đầu xuống đất khóc lóc, gào thét rồi lặng lẽ về. Chiều muộn ăn cơm với Ban chỉ huy đại đội, cơm có thịt hộp, mâm chõng tre đặt ngay gần chỗ Thống trương phồng trong đêm qua và sáng nay, tôi gượng mấy miếng mướp luộc rồi chuồn sớm về lán tiểu đội mình.

          Mãi sau này tôi gặp một anh sỹ quan ở Sư đoàn, anh nói: lính tử thương vì những tai nạn đâu đâu gọi là "quân số tiêu hao tự nhiên". Không ai lường, những lần xe đổ, đạn tự nổ, súng cướp cò, lính bắn nhau, dây cháy chậm ngắn quá, chọc vào kíp mìn, đá lăn, đánh mìn đá bay, ốm đau, say sắn, ong đốt, rắn cắn, chó dại khợp, leo cây té ngã, đói lả, uống rượu đánh nhau, bắn nhầm, ngã xuống vực, phải bỏng do nấu cơm, luộc sắn trong két đại liên Mỹ (loại này có zoăng chặt, ngâm nước 30 năm viên đạn trong két vẫn sáng bóng)… cũng phần nhiều do sơ ý như  tham gia giao thông hiện nay. Đôi khi bảo đó là số trời, ừ là số đấy. Trời bảo, ai nghe người ấy được.

Làng Văn hoá Việt (tiếp theo và hết tiểu thuyết Chuyện tình bên thành cổ)

 S thúc tôi tiếp tục dự án doanh nghiệp cộng đồng ở Đại Từ hay đâu cũng được. Ngựa cái non háu đói lắm đây, văn bằng tiến sỹ, nhà giàu, ghế hầu sếp lớn chưa là gì đâu! Chúng tôi trở lại Bằng Lăng cà phê vào chiều xuân năm Tuất. Hà Nội ngày càng đổi thay, cây xanh từ đâu đó cả bửng mang về trồng trên các phố mới mà người dân phố cổ không nhớ rõ phố đó ở đâu, S nói:

- Em chơi với mấy cháu con các cụ thấy chúng nó chuyện về việc đặt tên phố, các cụ cố nhà nó được vào danh sách rồi nhưng vẫn phải “chạy” để được đặt biển vào đường to, phố  đẹp. Nghe nói xứ “bánh bao” không lấy tên người đặt tên phố mà dùng các tên chữ kiểu như “Thanh Xuân, Trường Tồn, Bảo Kiến” gì đó còn ta vì lý do “sợ hậu thế quên” hay vì quá kính trọng, hoặc người xưa công lớn hưởng thụ ít nên đặt tên để ghi nhớ?

- Em phấn đấu, chức cao, đức dầy thì kỷ niệm 90 năm ngày sinh của em là thành phố thị xã nào đó xin đặt tên cho em.

-  Hà Nội đẹp thanh cao và bí hiểm huyền thoại lắm, mỗi khi mùng một, rằm, lễ hội em lại thấy một Thăng Long xưa hiện về trên mái phố, mùi khói hương huyền thoại đến vô cùng. Thấp thoáng đâu đây văn hoá Việt, 36 phố phường nhân rộng nhưng hồn sông núi tụ về đâu đó đất Kinh thành.

- Anh nhậu nhiều, rất muốn một nhà hàng các món ăn dân tộc  để một người ngày ba bữa cũng phải đến mấy năm cặp với nhiều em mới thưởng thức hết ẩm thực quốc hồn, quốc tuý. Nhà hàng đó có thể chế biến tại chỗ cho thực khách vui mắt, để truyền nghề cho thế hệ mai sau. Hơn thế nữa, nơi đó anh muôn lịch sử Hồng Bàng đến thời đại hôm nay tái hiện bằng con người thật, chúng ta có 4000 năm, lịch sử tặng chúng ta nhiều báu vật, tái hiện nó là thu nhập cho dân, công nghiệp văn hoá giúp tăng trưởng bền vững…

- Anh đúng là người thích đủ thứ, chắc lại luận án mát-tơ Thăng Long xưa- Hà Nội nay của cái M nó làm anh mơ mộng. Văn hoá chỉ xây dựng trên nền tảng kinh tế vững chắc, no ấm, dân an là nền của nhã nhạc, kế bền chắc bám rễ sâu vào lòng đất.

- Đành có thực mới vực đạo nhưng đạo và thực vẫn song hành đan quện như vẻ đẹp thân thể và thời trang. Mấy nước Đông Á đã bị lên bàn so sánh, nước tăng trưởng nhanh, giàu có chính là nước giữ vững bản sắc truyền thống văn hoá, tinh thần dân tộc làm nền cho các hoạt động kinh tế, văn hoá dẫn dắt hỗ trợ kinh tế, giao lưu đông –tây là giao lưu của sự giàu nhưng mòn và đơn điệu tinh thần với sự nghèo đang bị mai một giá trị văn hoá. Cái ăn đã đầy bếp, vải đầy kho thì người ta cần văn hoá ẩm thực và thời trang.

- Anh nên trình bày ý tưởng bằng một dự án văn hoá cộng đồng như mong muốn của anh, em sẽ vận động để các sếp quan tâm. Nếu thành lập doanh nghiệp cho em góp cổ phần.

- Con gái sếp đã thể hiện trong luận văn mát- tơ, có thể bố con sếp sẽ cầm cái dự án này, anh và em chỉ là sự tham gia, hoàn chỉnh. M đề nghị anh chọn mô hình tổ chức công ty kiểu doanh nghiệp cộng đồng và vị trí đặt dự án ở các địa điểm trong thành phố và một số tỉnh lân cận?

S lặng thinh, gương mặt vô tư lự nhìn vào nước cà phê đen, lúc sau em ngẩng lên, mắt sáng gương mặt rõ xinh:

- Em ủng hộ, sẵn sàng tham gia, người ta có thể đóng cửa nhà máy, phá một vài cây cầu, xoá một vài cụm công nghiệp lỗi thời già cỗi, ô nhiễm, chuyển trường học,… dời làng di dân nhưng bây giờ và mai sau không ai phá chùa, đình thiêng, khu di tích đã và sẽ được xếp hạng. Em hết ghen vơí M, không  yêu ai nữa, em sẽ giành cuộc đời cho dự án mơ mộng thành hiện thực,… Thì ra M nó thông minh thật.

Tôi vui vẻ gật đầu, bắt tay S định nói thêm là M thông minh đã sẵn tính con nhà quan, xinh đẹp tình cảm mới là quan trọng, bởi xinh đẹp rất ngẫu hứng, nhưng nói ra thì có thể bị vả vào miệng vì khen người đẹp kia trước người đẹp này.

Sau một thời gian nhào trộn giữa luận văn tiến sỹ của S về quảng bá Việt Nam, luận văn mát-tơ của M về Thăng Long xưa- Hà Nội nay, luận văn sắp bảo vệ ở  đại học (NEU) của cái Mùi về hạch toán kế toán kinh tế cộng đồng và vở ghi ngày tôi học đại học tại chức, cùng mớ tài liệu về kết quả dự án doanh nghiệp cộng đồng Đại Từ, những sản phẩm dở dang về dự án Hồ Núi Cốc và dự án phát triển cộng đồng cùng ý kiến các chuyên gia chúng tôi đã hoàn chỉnh dự án  “Làng văn hoá Việt” với những nội dung cơ bản như sau:

Tên dự án : Làng Văn hoá Việt

Chủ dự án: Doanh nghiệp phát triển cộng đồng Việt Nam (đăng ký kinh doanh cùng với đăng ký đầu tư)

Loại hình doanh nghiệp theo Luật Doanh nghiệp 2005: Công ty cổ phần đại chúng

Trụ sở chính: Tại Hà Nội

Ngành nghề kinh doanh: Sản xuất, buôn bán những mặt hàng, dịch vụ nhà nước không cấm để phát triển  trên 4000 làng văn hoá Việt trên toàn thế giới.

1- Dựa trên chính sử, giã sử và huyền thoại từ thời văn hoá Hồng Bàng đến mãi về sau để xây dựng các làng (phố, buôn, sóc, bản, mường, thôn, khóm,…) văn hoá Việt Nam truyền thống và hiện đại, mãi mãi đậm bản sắc dân tộc bằng cách đăng ký độc quyền các giá trị văn hoá vật thể và phi vật thể, sản phẩm vật chất. Mỗi làng có một hay nhiều sản phẩm, dịch vụ độc đáo phục vụ du khách thập phương, kể cả những sinh vật đi cùng du khách, dự án phấn đấu đạt giá trị dịch vụ (GO) chiếm trên 95% doanh thu, nhưng giá trị gia tăng (GDP) dịch vụ  phải chiếm đến 98%.

2- Phục hồi các huyền tích, các di tích, chú ý văn hoá phi vật thể và phương pháp sản xuất truyền thống ví dụ như chuyển đổi giống gà ri thành gà còi (nhỏ hơn gà rừng) và lợn ỉ chuyển thành lợn ráy (nhỏ hơn lợn rừng), trâu bò, dê, cây trồng, vật nuôi sẽ chuyển ngược về hoang dã, lấy chất lượng thay số lượng; các phương pháp sản xuất, chế biến thức ăn cũng theo đó để bảo vệ quỹ gien của loài người; phòng chống bài trừ các sản phẩm đột biến gien do tự nhiên suy thoái, do can thiệp khoa học làm suy giảm quỹ gien tốt của nhân loại.

3- Ứng dụng triệt để các công nghệ tiên tiến để quay về giá trị truyền thống và gây ra những ảo giác, hiệu ứng tốt, ưu tiên việc sử dụng các rô- bốt có trí tuệ để phục vụ 24/24 giờ ở các làng văn hoá. Ngăn chặn các sáng tạo để rô- bốt mắc thói hư tật xấu xưa nay và mai ví dụ như rô- bốt lãn công, rô bốt nói dối, lừa đảo, móc túi du khách, gian lận,…

4. Thoả mãn tối đa nhu cầu hưởng thụ của du khách có các mức thu nhập khác nhau, ví dụ như du khách du lịch bình dân có thể không được lao động, học tập, nghiên cứu, sống với các làng văn hoá mà chỉ được xem,… màn hình miễn phí nhưng phải uống nước giếng  giá cao.

5. Về tài chính dự án: Mục tiêu phát triển cộng đồng nên dòng vốn chảy như các dòng sông, dòng thác của thời đại. Vốn cổ phần của toàn dân, giá vé vào các làng văn hoá được tính theo giá trị cổ phần, bảo lưu quyền lợi người nắm cổ phần dưới mọi hình thức đến muôn đời vạn kiếp, ưu tiên việc làm cho nhưng người mua cổ phần bằng giá trị quyền sử dụng đất, tài sản văn hoá bởi chính họ là những người thể hiện giá trị làng văn hoá Việt. Lãi cổ phần được tái đầu tư và chia cho các cổ đông theo phiếu thăm dò 6 tháng một lần. Áp dụng tin học trong quản lý, thực hiện dân chủ để phát triển cộng đồng.

6. Các giai đoạn của dự án: Giai đoạn đầu phục hồi và cách tân các làng, phố cổ ở Kinh thành Thăng Long, đưa nguyên mẫu các mô hình làng văn hoá trên toàn quốc và làng Việt kiều nước ngoài về vùng đất trống đồi trọc ở huyện ngoại thành, đồng thời trùng tu, chuyển các làng hiện thời ở các địa phương thành làng văn hoá Việt với nhiều nếp sinh hoạt nguyên trang, điển hình của các thời đại. Giai đoạn hai phát triển làng văn hoá Việt ở nước ngoài theo Luật đầu tư ra nước ngoài và Luật nước sở tại.

7. Để cấp vốn cho dự án đề nghị cơ quan nhà nước có thẩm quyền chia sẻ bằng cách hướng dẫn, cho vay vốn không lãi để  Doanh nghiệp phát triển cộng đồng xuất nhập khẩu những mặt hàng có lãi, mua cổ phần của những công ty độc quyền hoặc kinh doanh độc quyền đường dây, trạm điện và cáp quang viễn thông, nhập khẩu xuất khẩu mặt hàng quản lý bằng hạn ngạch, buôn bán đất đai miễn thuế và phí; sử dụng toàn bộ tài sản do các đối tượng tham nhũng, trộm đạo tự nguyện hiến tặng công ty hoặc mua cổ phần giá cao; đồng thời cho công ty chuyển thuế thành phúc lợi cộng đồng cho dân làng, miễn phí cho du khách tự nguyện đăng ký tham quan du lịch học tập nghiên cứu, nghỉ dưỡng, khám chữa bệnh, vui chơi,…có thời hạn  trong các làng văn hoá Việt.

Chúng tôi thuê chuyên gia tin học thể hiện ý tưởng bằng đồ hoạ rất ấn tượng, không ngờ ý tưởng đó đã được các nhà thầu quan tâm, cái Mùi đòi thành lập Ban quản lý cộng đồng dự án MHS 4000 để tiêu số tiền của dự án. Cảnh gây ấn tượng nhất với nhiều chuyên gia là cảnh mô phỏng cách điệu về đời sống nhân dân có phụ đề “Làng Dậu xưa và nay”. Kỹ sư tin học đã mô tả làng quê có nhiều nóc nhà lá, nhà ngói máng, ngói hài, ngói âm dương ấm áp tình người. Những đứa trẻ ở trần chạy từ nhà này qua nhà kia, chui qua dậu cúc tần, mồng tơi cùng ăn, cùng học, cùng vui chơi, tắm rửa sạch ở một máng nước lấy từ bể nước mưa đã được lọc qua các mái nhà lá thơm, ngói gốm, tán thân hàng cau. Chúng nó mạnh khoẻ, thích ở trần. Những người đàn bà làm vườn, nuôi gia súc, gia cầm, dệt vải thưa, nấu ăn và khi khách đến thì “bấm” tiếp sẽ  được họ thể hiện đặc trưng của nếp sống xưa và nay, các tục lệ đàn bà hiện ra, hấp dẫn nhất là trích đoạn cảnh đàn bà cãi chửi nhau do ghen tuông nhan sắc hay ghen vợ ghen chồng. Những người đàn ông đang làm đồ giả cổ, khách đến (bấm tiếp) thì họ thể hiện nhiều tích tân-cổ, văn hoá ẩm thực và cờ bạc, đánh vật, tích đi chiến trận chia tay người thân, người tình đầy xúc động. Văn hoá làng quê được tái hiện ở những khoảng khắc đời người như sinh- lão -bệnh -tử. May mắn nhất là ai đó được xem niềm vui của mọi người và động tác của bà mụ khi đứa bé chào đời, bà mụ lấy dao bổ cau hơ lên ngọn đèn cồn cắt rốn ngọt xớt, người ta cho nhau và đồ quý vào chiếc bình gốm mạ vàng trong ngoài, có đai và quai làm bằng vật liệu quý hiếm đem chôn xuống đất để đứa bé lớn lên bình an, hạnh phúc bởi nó biết hướng về cội nguồn văn hoá Việt Nam.

Thành cổ mùa Xuân năm 2006

CHIẾN LƯỢC CHIẾM ĐẤT

                    So số cổ phiếu với danh sách các công ty cổ phần tôi vô cùng ngạc nhiên thấy sếp không có cổ phiếu của công ty cổ phần lớn nhất. Đó là công ty mía đường của người hùng đã ăn ấm, mặc êm nơi người anh hùng áo vải năm xưa khởi nghĩa giải phóng dân tộc. Công ty đó khi cổ phần hoá với tổng số cổ phần gần 10 triệu đô la của nhà nước được bán hết theo đúng chế độ cổ phần hoá, người lao động mua cổ phần đã thanh khoản trên thị trường chợ đen khiến công đoàn công ty lo lắng đề xuất mua lại hoặc cầm cố cổ phần để khi cổ phần được giá sẽ cho họ chuộc lại với lãi suất thị trường. Hỏi một đối thủ cạnh tranh, người này cho hay:

            - Công ty của người hùng có nhiều lợi thế, đặc biệt là bao cấp của nhà nước trước khi cổ phần hoá. Khoản tín dụng ưu đãi khi liên doanh với nợ gốc sinh lãi vài chục triệu đồng mỗi ngày là gánh nặng, cùng với cách quản lý chưa đổi mới căn bản và công nghệ trồng mía, công nghệ chế biến mía đường trung bình là cản trở ngay cả khi tăng giá đường trên thị trường.

-   Khi cổ phần sao không minh bạch?

-   Cái đó do Hội đồng định giá, do quy định, ông hay xem báo nghe đài,ngó ti vi, bao nhiêu hội thảo của các cơ quan, học viện ngợi ca mô hình “phá rừng đưa mía đường lên đồi”, đã cổ xuý người hùng. Nghe nói có một tay cò thượng hạng ở Kinh thành tung ra 5 tỷ đồng mua cổ phần để loè đến tận nơi cao, có thể số tiền đó không phải của cò mà một khoản tiền bí ẩn được đưa ra,... Khó khăn của họ sẽ qua nhưng lợi nhuận cao là điều rất khó!

-   Theo ông, thị trường chứng khoán ở ta tiến triển?

-   Ông có cổ phiếu, nên theo dõi động thái thị trường chợ đen và nên bán ra khi nó tăng hơn hai lần, sau có tăng đến 3 lần đừng tiếc, bởi nguyên lý lò xo và dây thun. Thoạt đầu lên sàn, công ty cổ phần sẽ tìm cách nào đó kể cả việc kích bọn cò tung hô để lấy uy tín, đánh bóng thương hiệu, để cò và một số tập sự chơi chứng khoán hớt váng trong cuộc diễn tập.Công ty lợi dụng điều đó để đầu tư mới, nước phở có nguy cơ nhạt khi đầu tư chệch hướng, và trường hợp ngược lại nước phở sẽ đậm đà gọi là tình huống “ma dụ cú kêu, ma đú cú ăn”, bọn ma cú này rất phức tạp, chúng sẵn sàng táp nhau.

-   Theo tôi, giá trị doanh nghiệp đã bị ép xuống thì giá cổ phiếu sẽ tăng lên.

-   Tất nhiên sẽ tăng, nhưng không tăng về giá trị thực bởi bản thân giá trị-tiền tệ và cổ phiếu,… đã là ảo trong nền kinh tế thị trường. Mặt trời sinh ra cái bóng của vạn vật, nhưng ở đây là  ánh sáng nhân tạo với nhiều khoảng cách khác nhau nên cái bóng cũng khác nhau. Có thể những cao thủ sẽ ép giảm cổ tức để hạ giá cổ phiếu nhằm đầu cơ chứng khoán, khi cổ phiếu đã dồn vào một nhóm nó mới nhả cổ tức ra chia nhau, cũng có thể ngược lại một số bán cổ phiếu khi được giá để chạy làng, kẻ mua sau tha đổ vỏ cho thằng ăn ốc đây có thể gọi là tình huống “cốc mò cò xơi hoặc kẻ ăn ốc đứa đổ vỏ”. Dù ở đâu, sự sống luôn tìm lối thoát. Trái đất cũng đang tìm nơi có sự sống trong vũ trụ để trú ngụ khi có tai biến. Mà này, ông có nhiều cổ phiếu mới đáng suy nghĩ?

Theo kế sách của người bạn làm cho liên doanh FDI (gã này trước kia làm ở một viện khoa học toàn con cháu các cụ- còn gọi nhà nhà trẻ cao cấp, sau đó gã đi học ở học viện công nghệ Á châu – AIT bên Thái Lan,  về nước chuyên nghề làm thuê đến 10 liên doanh FDI và các nhà phân phối độc quyền), tôi theo dõi biến động của thị trường chứng khoán những ngày sôi động và hỏi hắn. Khi một ăn hơn hai tôi đề nghị chủ hờ của nó bán sạch. Mớ cổ phiếu M được bố cho đứng tên được giá hơn cả. Sau đó, cổ phiếu tăng giá, M không xuýt xoa tiếc rẻ, khi cổ phiếu xuống giá, M hỏi chuyện:

- Cảm ơn anh, anh đừng nghĩ khác, số cổ phiếu đó thực sự là của M tích luỹ từ những phong bao lỳ xì từ lúc sinh ra đến hết thời thiếu nữ, từ những thu nhập chân chính trong những năm đi học ở xứ người, M cũng biết ít nhiều về thị trường chứng khoán. M muốn hỏi xem tiền bán cổ phiếu giờ đây làm gì?

 - Anh chưa rõ, anh sẽ hỏi ba em để biết thêm ánh hồng ngọc ở những mái đầu có ánh kim. Ba hiểu chính sách vĩ mô và các xu hướng thời cuộc.

- Ba em có nói: “ con nên hỏi anh H, anh ta có thể giúp con sử dụng hữu ích những giá trị”.

Ít bữa sau tôi gặp sếp thưa chuyện:

- Thưa anh, bây giờ nhiều địa phương công nghiệp hoá đã chuyển đất thổ canh, thổ cư sang đất công nghiệp và đô thị, nhiều doanh nghiệp đền bù đất, chi phí san lấp để có giá thành lô đất công nghiệp và đô thị 1 thì bán, cho thuê theo lên những 6 lần khiến dân chúng buốt xót khi bị ăn trên lưng sau một vụ lúa.

- Sai lệch đó không thể kéo dài, trước sau thì nhà nước sẽ bóc, tróc những kẻ tiếp tay ăn trên ngồi trốc, đất đai sẽ đượcquản lý chặt hơn, công khai hơn, những cụm công nghiệp, khu đô thị mới sẽ được quy hoạch minh bạch.

- Theo em thì đất đô thị và đất công nghiệp, đất dự án phi công nghiệp vẫn là sức ép đối với nền kinh tế đang phát triển theo chiều rộng cùng với việc gia tăng dân số. Chính quyền địa phương có thẩm quyền riêng?

- Thì em cứ rủ bạn lập dự án cho tương lai, M vẫn nhắc đến em, nó buồn nhưng không trách được ai, em vẫn yêu M?

- Vâng ! cháu vẫn yêu em, nhưng chỉ là ảo ảnh.

-  Chúng ta không thể có lỗi với hậu thế.

***

Bia rượu có ích, khi tôi la cà giao lưu với giới trí thức, các cố vấn quân sư chính hạng, các đại gia siêu thủ mới hay những ý đồ ghê gớm của họ:

1-Nơi trú ngụ và sinh lời bền vững của đồng vốn chính là doanh nghiệp và đất đai: Điều này có thể được minh chứng từ một số bà đồng nát, ve chai tích sản bằng các ao bãi sình lầy, cống thối, sau thành phố quy hoạch, họ tòi ra mặt đường, chịu cắt vài mét mặt tiền để chạy sổ đỏ, sau bán đất dựng lầu ngon ơ! Điều này càng sáng tỏ hơn khi các nhà đầu tư xứ Phù Tang đã lần mò mua những lô đất bãi thải ở nhiều quốc gia và tạo lập lên bất động sản làm giá trị đất tăng đến 50-100 lần sau 10-20 năm, họ đã giành được lợi ích từ đất cát nước ngoài thông qua đầu tư, góp phần tạo nên sự thần kỳ của xứ anh đào.

            2- Các đại gia ở ta đã chuyển vốn thành lập công ty cổ phần trên những vùng đất nằm trong khu đô thị hoá vào khoảng dưới 10 năm, họ không chi tiền mặt mà ghi khống cho dân chúng tự nguyện góp cổ phần giá trị quyền sử dụng đất 20 năm bằng giá trị hoa lợi tương đương với 3-5  triệu đồng một sào, được chia lãi. Công ty cổ phần mang những cái tên rất âm lịch như, công ty nông nghiệp, công ty (tên địa phương) xanh, công ty môi trường, công ty dịch vụ hạ tầng nông thôn,…Các hoạt động của công ty đúng ngành nghề kinh doanh.

            3- Dân chúng toàn khu vực góp cổ phần kiểu đó. Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất vẫn giữ nguyên, chẳng mất gì mà được cổ phần, được hưởng dịch vụ theo giá hợp lý, được chia lãi nhưng 3 triệu  đồng cổ phần chẳng có ý nghĩa gì so với 5 tỷ đồng của cổ đông đại gia.

            4- Các đại gia và quan chức tham nhũng đã tìm được nơi trú ngụ của đồng tiền (có thể là tiền bẩn), quan trọng hơn hết là họ -con rết đã đứng chân trên vùng đất đó, dùng áp lực của chính quyền và cam kết của dân, không cho một công ty nào làm việc tương tự.

            5- Công ty vẽ phối cảnh quy hoạch, trình cấp thẩm quyền, sắp hàng chờ đó, kín hở cho dân hay, dân hý hửng mong chờ ngày được bồi thường giá trị quyền sử dụng đất, được sống trong vùng đô thị đẹp như tranh.

            6- Ngày đó sẽ đến, từng phần đất sẽ chuyển thành dự án công-nông-thương-dịch vụ, công ty cổ phần làm chủ đầu tư, không ai bàn cãi, không thể đấu thầu vì họ đã đứng chân rết, và điều quan trọng là đằng sau, và trong công ty cổ phần đã có những quan chức hạ cánh nhưng còn dư thế lực gửi gắm quyền chức vào một số “hậu sinh khả ố” và tiền bạc.

            7. Lúc đó họ sẽ thu hoạch trên dự án, các công ty trong nước và nước ngoài thuê lại đất đành nuốt nước bọt mà thèm, đồng thời phải chạy cuống lên để dự phần. Mùa thu hoạch đến với các đại gia, không để đâu cho hết tiếng cười ngạo ngược.

            Chung voi với đức ông, dân chúng được gì? Luật chơi muôn thuở của thị trường “cá lớn nuốt cá bé”. Những cuộc lột xác và hoá thân tàn bạo.

Tôi hỏi một vài quân sư “quạt tai voi”, được trả lời:

   - Điều đó là sự thật ở các vùng đất ngoại ô. Những người giàu có và thế lực đã bị cuốn hút vào cuộc chơi quyền lực.

    - Nhưng “nhất điền thiên vạn chủ”, chiếm đất mà làm gì?

   - Đúng ! Đất chẳng là cái gì, sau rốt thì mỗi người cùng lắm là sào đất làm lăng miếu, hoặc chiếm đến sáu viên gạch liên doanh trên hành tinh này là cùng nhưng tiền bạc và của cải thì xiên vào cuộc đời với những khoái cảm rợn người.

 ***

Từ những ý đồ đó, tôi bàn với S, với M về việc thành lập doanh nghiệp cộng đồng mà cổ phần của mọi người với ngành nghề kinh doanh truyền thống để bảo vệ những giá trị con người. M đồng ý cho dân vay tiền mua cổ phần với cam kết không giao đất cho các dự án kinh doanh  quen hứa hẹn bồi thường đất và tạo việc làm. Công ty hướng dẫn dân chúng cổ đông tự lập dự án, cho thuê đất kinh doanh chứ không góp giá trị quyền sử dụng đất làm cổ phần, không chung voi với đức ông. Luận chứng được công khai đến các cổ đông nông dân để họ tự tuyên truyền, nâng vị thế của người dân, mở ra thế ổn định và phát triển bền vững, dần dần được dân chấp thuận. Các đại gia không thuyết phục được dân đành nói: “hết lạc sẽ vạc đến xương, thuê cũng được”

            ->Làng Văn hoá Việt (tiếp theo và hết)