Chuyện bên hồ

Những cô gái Kinh thành Thăng Long có nét gì đó giống những thiếu nữ xinh đẹp của Rôma cổ kính thời Nê-rô bạo chúa. Nét đẹp đó đã đi qua thời gian, vượt lên thử thách và thách thức các thời đại giáo gươm, lửa cháy của binh đao, cười ngạo hành vi dã man. Cô gái Roma mảnh mai, hông hẹp, vai gầy trong tiểu thuyết nào đó đã tự cứu mình thoát khỏi con mắt bạo chúa dâm ô, lũ đao phủ phàm tục, thơ phú  ngợi ca chết chóc. Vũ Như Tô xây cửu trùng đại hiến dâng Kinh Thành khác với ham muốn nhà vua. Vũ đã chết trong thời kỳ tao loạn hỗn mang giữa cái đẹp và cái phàm, chết trong bi kịch của thời đại tranh đấu giữa sinh nhai, bình an và hào hoa, "cái thiện ám sát cái đẹp  rồi cái thiện ân hận".Lửa Cửu Trùng đài, tàn tro còn đó, oan hồn đâu đây vẫn hiện về đòi hồi sinh sắc đẹp của nghệ thuật tâm linh.

Tôi thoáng nghĩ về lịch sử, chắp nối dòng tâm linh thì S ấn nhẹ vào sườn ra hiệu đi chậm lại. S nhẹ nhàng trong hành động thân yêu, S nóng nảy vì ít nhiều nhà em mặt phố, người bán mua, ngôn ngữ đôi khi "đua xe máy" bạt tử. Tôi biết tính em như vậy, dù em đã kiềm chế để khỏi thẹn với thiếu nữ đài các kiêu sa ngày trước, cũng gần đây.

- Cháu đây ông ơi, ông ơi cháu S đây mà- S bấm nháy ba lần nhanh nhẹ trên nút chuông.

Từ trong nhà mái ngói rêu phong một ông già tóc bạc, bận đồ tơ gốc dày mềm, mát, đồ của những người dân giữa thế kỷ trước. Ông có dáng ông đồ, hao hao trí thức cũ qua lưu dung rồi hưu, phảng phất dáng ông chủ một thời vung bút ký, lên xe ngựa, xuống xe hơi. Mặt tươi, da sáng.

- Chúng cháu chào ông!- S chào ông, tôi chào theo.

- Chào anh, các cháu vào nhà.

S giới thiệu tôi, xin lỗi ông đã giới thiệu ông với tôi từ trước.

- Hôm nay cháu thăm ông có việc gì nào?

- Cháu thăm ông,  ông có việc gì bảo cháu, bố mẹ cháu nhắc cháu thường xuyên thăm ông, xem ông cần gì, ông ăn ở thế nào?

Ông hỏi thăm tôi và gia đình, nét mặt  tươi vui, ông khẽ gật đầu.

- Là dân Kinh thành cả, phố không khác xóm, cửa ô gần giống cổng làng, làng có ruộng, thành phố có ngoại ô.

Chúng tôi xin phép ông đi thăm vườn. Qua S tôi biết ông nội em xuất thân gia đình tiểu tư sản chính hiệu, cháu của quan Bắc Thành, tạt sang đường buôn bán theo thời phố sau khi học qua trường Bưởi, không đi kháng chiến nên không thể mắc tội "dinh tê" như mấy trí thức tiểu tư sản theo kháng chiến, "lửa rơm"  nhanh tàn. Ông yêu nước, yêu Kinh thành quê hương, ủng hộ sự nghiệp kháng chiến theo kiểu ông, che dấu cán bộ nội thành, bộ đội, cung cấp tiền vàng cho kháng chiến và được nhận bằng gia đình có công với  cách mạng, được lưu dung. Nhà cửa nguyên vẹn trong cải tạo vì cũng không có dinh lớn, nhà to so với bọn dinh tê và di cư.

Ông mua nhà vườn này sau năm 1955, đất rộng áp với mặt nước Tây Hồ, năm 1985 ông về đó nghỉ ngơi chăm cây cảnh, hít khí trời, dưỡng tuổi già. Nhà trên phố buôn bán hàng khô leo lắt suốt thời tem phiếu, từ hồi kinh tế mở cửa thì cải tạo cho thuê. Những người bạn già dinh tê, dinh mãi đến quận Cam bên Mỹ, trở về đến thăm ông không khỏi bùi ngùi nhớ quá khứ, tỏ lòng kính phục người Hà thành "sống mãi với Thủ đô" qua những thăng trầm, biến cố, biệt ly. Họ không còn đất trở về! họ dư tiền trở về nhưng quán tính thời gian, mặc cảm đã đẩy họ đi đến tận cùng, họ luôn ngượng ngùng và ân hận với ngày không dám bước theo kháng chiến, không ở lại với Thủ đô giải phóng. Tuy nhiên, họ biết nói với con cháu về dòng máu Kinh thành chảy trong lòng như dòng sông Hồng nước đỏ từ thuở Vua Hùng dựng nước. Đó là tâm linh của người "đi bốn phương trời lòng vẫn nhớ về Hà Nội"…

Tôi nắm tay S tự lúc nào, hai đứa đi trong vườn đã sang thu lá còn xanh thắm, những quả quất được hãm cho xanh, tròn chắc hẹn đến sang xuân mới chín vàng theo về phố đón giao thừa, hàng  bích đào tua cành xanh lá để đến này trút lá, trồi nụ bông cùng với mấy lá non tơ bay về chợ hoa hàng Đậu, chợ Bưởi, lang thang trên phố cho người đón xuân. Đó là hai loại cây chủ tâm bên Hồ, ngoài ra còn những giò phong lan, cây si già trong chậu, giàn trầu xanh, hàng cau đánh võng lên trời,…

Bến nước có cầu  dẫn thuyền bằng ba đoạn tre ghép lại để chống trơn, buộc chiếc thuyền câu kiểu "Ao Thu" Nguyễn Khuyến thứ thiệt, có  ghế đá. Nước hồ mùa thu đầy hơn mà vẫn xanh, sóng lăn tan vào bờ đến gần chân ghế, đôi chiếc cần câu để đó. Chúng tôi ngồi bên nhau hưởng thụ không khí và sóng nước, tình với vườn hoa cây cảnh.

Tôi nhìn vào khoảng không Tây Hồ, tôi rất thích mắt hướng về dòng sông Hồng mênh mang mùa nước, vào bầu trời những đêm sao, vào dãy núi mờ xa những tháng năm trận mạc, vào màu xanh đồng ruộng đến ngày mùa vàng tươi, vào nơi nào đó rộng lớn bao la,… và nhìn vào mắt em yêu là ai đó? S cũng im lặng, mắt cùng hướng với tôi. Giây phút lặng im đúng lúc cần thiết cho hồn người yên tĩnh để đất trời chăm sóc tâm linh, động viên, nhắn gửi vào điều tốt lành, sáng trong.

- Anh yêu em!- Tôi quay sang S, tay phải tôi vẫn nắm và nắm chặt tay em trên ghế đá. Im lặng một lúc, tôi quay lại nhìn S, em vẫn nhìn ra hồ như "hóa đá".

- Anh yêu em !- lần này tôi run run mất tự tin hơn.

"Đá" vẫn lặng im, lúc sau nữa tay phải S gỡ tay phải tôi:

- Vào nhà làm cơm cho ông, ông muốn chúng mình ăn cơm chiều nay, em còn phải quay lại lấy xe rồi về nhà sớm? Anh nên nói câu vừa nãy muộn hơn thì tránh được ân hận 1000 năm. S cười, mắt tươi xinh kéo tôi dậy.

Lần đầu tôi nói lời yêu, không biết có phải từ trái tim hay ai đó nhập hồn, tôi không thấy hẫng hụt trước gương mặt em không tỏ ra vô cảm hay kiêu hãnh với tôi, một gương mặt vui tươi nhẹ nhàng, một thân hình "lạt mềm buộc chặt" là đây. Có chút gì ma quái trong chúng tôi khi ánh chiều đã ngả về phía bờ xa, bên ấy là đường Lạc Long Quân.

Tôi đưa S ra chợ chiều trong xóm, hàng bày rổ cua cá ốc  tôm Tây Hồ hồ phục vụ nội bộ nhanh gọn, dân câu rành nghề, họ dụ cá vào bờ vườn, ao nhà mình bắt lúc nào chả được. Hai đứa làm cơm mời ông, trong bữa ăn có rượu giót vào bộ ly cổ kính bé xinh với hoa văn huyền bí. Ông của S nói chuyện huyền thoại Tây Hồ:

- Xóm này ngày xưa, mùa này lá trầu xanh thắm, quả cau bé xinh,...Xuân Hương và Chiêu Hổ đã từng qua, họ ngồi uống rượu, nhể ốc cho nhau ở quán chợ buổi chiều các cháu ra. Họ làm thơ, đối đáp trên thuyền, bên vườn đào quất chứ không phải chỉ ở mấy quán xá Kinh Thành, các cháu đọc thơ thấy cỏ cây hoa lá, giếng nước, cành đa, ong, dê, sư sãi, bánh trôi,…

Kiến thức thơ Xuân Hương trong tôi chỉ được độ nửa bài nhưng rất thích nghe, đã nghe và muốn nghe mãi như người ta viết nhiều sách chuyên khảo về chị từ  bao năm nay vẫn chưa đủ.

-Thưa ông! cháu nghe nói nữ sỹ Xuân Hương về với Tây Hồ ngàn thu ?- Tôi hỏi vì đọc chưa hết mấy trang cuốn sách nào đó nói vậy.

- Đúng có truyền thuyết đó, chị trở về với tình yêu, với kỷ niệm Long Thành để  mang đi hận tình, hận đời, và cả nụ cười  nhân thế. Có người vẫn nghe được trong tiếng gió Tây Hồ có lời thơ của chị, vẫn nhìn thấy chị đi trong ban mai hay hoàng hôn bên hồ, lúc trên bóng nước đêm trăng, dáng chị đẹp, áo biến màu theo ánh sáng thời gian.

Tôi run người như kẻ sắp lên đồng. S nhìn tôi, em bấm một cái vào sườn bụng tôi.

      - Ông ơi! thế chàng Chiêu thế nào?

Tôi sực tỉnh.

-  Chàng Chiêu còn nhiều giai thoại lắm, chàng yêu Xuân Hương hơn tình thơ ấy, nhưng lễ giáo phong kiến đã tước bỏ tình yêu đó, chàng đi làm quan đâu đó cho nguôi quên tình, nghe đâu muốn ngàn thu về với Thăng Long hoài cổ nhưng không thành, chàng ở đâu đó không ai hay!

-  Ông ơi, chị Xuân Hương, chàng Chiêu ngày ấy có giống thời nay ?- S lại hỏi.

- Cháu mời bạn uống đi, đừng hỏi ông nữa, tự mà học hiểu, tránh lỗi lầm người xưa, còn học thành tài như họ hơi khó đấy.

**

Trước lúc về , chúng tôi lại đi ven vườn hồ. Trăng non hơi mờ, Hồ Tây có viền sáng lấp lánh như chim đeo hạt cườm hay vòng “kim cô” nhân tạo, bóng nước xa xăm mờ ảo nhạt phai. Mùi thơm con gái của S đi bên tôi vẫn như hồi hai đứa đi câu mực Cửa Lò đầy sóng gió. S đã thay đồ . Em bên tôi một màu trắng muốt nhẹ nhàng như khối thiên hương rớt xuống bên hồ. Bên hương hoa lá của vườn, không đứa nào nói, cứ nhẹ đi.

Tôi thấy phía trước bên bờ hồ bóng người như S thấp thoáng, tôi bước nhanh hơn không còn biết S vẫn đi bên. Bóng người phía trước như có ma lực giống những mùa rừng  cây mục sáng lân tinh những tháng năm chiến chinh xa Tổ quốc. Ngày ấy trên đường hành quân chúng tôi đã tiến gần đốm, khối lân tinh, bật đèn soi chẳng thấy gì, chỉ là gốc cây mục cao ngang người, thấy chiếc lá chỉ còn gân sơ xương.

Bóng người màu trắng đi ra mép nước, muốn xuống hồ, tôi bước nhanh theo, tôi nhẹ bước nó đi chậm, tôi đi nhanh nó cũng đi nhanh, không có mùi khác mùi vườn và mặt nước đã quen thuộc.

Bực mình, tôi đuổi, nó chạy xuống nước.

- Anh H! em đây mà- S gọi giật lại, tôi dừng.

- Mới có 5  ly hạt mít đã say rồi ư, thế thì kém chàng Chiêu quá xa- S cười giễu tôi.

- Chúng mình về đi, em có nhìn thấy gì phía trước?

- Em chỉ thấy anh đi, chạy, em  xem anh làm gì, có say không?

S gần tôi, nắm tay  xem có phải say rượu. Em lắc đầu, kéo tôi về sân. Ông em vẫn ngồi bên thềm hướng về ánh trăng.

- Các cháu về sớm, kẻo muộn nhà mong.

Hai đứa chào ông, tôi dắt xe  ra ngõ.

- Để em cầm lái, chàng Chiêu mơ hồn mà ra đường thì “bỏ” đời.

- Em đi xe này sao được- Tôi ái ngại nhìn chiếc  GLpro đen đủi trong ánh trăng.

- Em dùng được các loại xe, rồi sẽ lái xe tăng, máy bay,… và tàu không gian, anh có dám ngồi cùng?

-  Anh vẫn tiếc con xe 81, màu mè đơn giản nhưng máy nó tốt lắm, thời ấy người ta dùng vật liệu xịn hơn các thế hệ xe cải tiến đời sau lấy màu mè kiểu cách thay cho chất liệu?

- Anh đừng nhắc “81” trước em lần nữa để ân hận hơn lời ban chiều “anh yêu em”.

Tôi chấp nhận ngồi sau. Chúng tôi về nhà hàng Bằng Thổ uống cà phê cho tỉnh rồi về. Tôi đã hóa vàng những chiếc phiếu cà phê trả tiền trước, cho nó về với đất. S coi, em không  nói gì.

Tôi đưa S về nhà, em ngồi chiếc xe @ trắng, thiên thần đi trong phố gió mùa thu, hay  Xuân Hương hận tình tái thế bắt vạ ai đây?

 Dấu xưa xe ngựa hồn thu thảo (ảnh minh họa)

=>Tuổi thơ của chúng tôi