Chương IV: CƠ CẤU TỔ CHỨC

Chương IV: CƠ CẤU TỔ CHỨC

I.KHÁI NIỆM CƠ CẤU TỔ CHỨC

-Cơ cấu tổ chức là gì: Là sự sắp xếp, bố trí các yếu tố cấu thành TC cũng như thiết lập các mối quan hệ giữa các yếu tố. (Ví dụ: Con người có cơ cấu hoàn chỉnh nhất trong thế giới sinh học; Nhà nước có cơ cấu hoàn chỉnh trong các tổ chức thuộc xã hội)

-Các tính chất của cơ cấu TC:

+ Sự phức tạp của TC xã hội : Cá nhân và quan hệ cá nhân; các nhóm quan hệ trong nhóm và với nhóm khác; Quan hệ của cá nhân, nhóm  lớn nhỏ; toàn TC với nhau, với môi trường xã hội,…

+ Chuyên môn hóa

+Tập trung hóa và phi tập trung hóa

Ví dụ cơ cấu TC của Cty cổ phần.

- Cơ cấu TC gồm hai bộ phận chủ yếu:

+ Hình thức: Các yếu tố cấu thành liên kết ngang dọc, cứng mềm, phân bố theo hình khối gì?  Quy mô và độ mở, đóng. Xu hướng tĩnh, bề ngoài.

+ Nội dung cơ cấu tổ chức : Mối liên hệ hợp tác của các yếu tố cấu thành TC, cơ chế vận hành của TC để đạt mục tiêu một cách tốt nhất. Xu hướng động tạo ra kết quả cụ thể.

Sự hài hòa của hình thức và nội dung TC

II.CÁC LOẠI HÌNH CƠ CẤU TỔ CHỨC

- Cơ cấu chính thức: Cơ cấu “cứng, khung, biên chế”: Ai thuộc quyền ai và làm việc  với ai? Hiện diện thường xuyên, lâu dài, có cơ chế riêng, gắn bó với mục tiêu tổ chức.

-Cơ cấu phi chính thức: Cơ cấu “mềm, mở, vụ việc”, có mối liên hệ với cơ cấu chính.

- Mối quan hệ hai loại cơ cấu: TC nào cũng cần cơ cấu cứng, nhưng số lượng người mỗi cơ cấu khác nhau.

1. Kiểu cơ cấu tổ chức trực tuyến (Sơ đồ trên dưới, mũi tên một chiều, một người  quản lý nhiều người)

a. Đặc trưng: Đường thẳng, người thừa hành chỉ nhận mệnh lệnh từ một người cấp trên

b.Ưu điểm: Tập trung, chuyên sâu, trách nhiệm, không phân tâm.

c.Nhược điểm:Độc đoán cửa quyền, không có phối hợp, đòi hỏi người quản lý phải hiểu rộng.

d.Phạm vi áp dụng: Áp dụng quy mô nhỏ, nhiệm vụ đặc biệt (cầm tay chỉ việc, bí mật công tác)

2. Kiểu cơ cấu tổ chức chức năng (một người chịu nhiều người quản lý theo chức năng riêng biệt)

a. Đặc trưng: Một người nhận mệnh lệnh từ nhiều người, nhân viên chức năng đa năng

b.Ưu tiên: Tận dụng chuyên gia giỏi, có kiểm soát, so sánh, giảm khối lượng quản lý  của  lãnh đạo.

c. Nhược điểm: Nhân viên quá tải, rối, ngược khó chấp hành; bộ phận chức năng lạm dụng thẩm quyền, lãnh đạo thiếu tập trung.

3. Cơ cấu trực tuyến- chức năng

a. Đặc trưng: Bộ phận chức năng độc lập, hỗ trợ người điều hành và người thực thi công việc.

b.Ưu tiên: Tận dụng tối đa chuyên môn hóa của người điều hành và chuyên gia, giám sát chuyên môn; người thực hiện được tiếp nhận kiến thức chuyên gia trau dồi nghề nghiệp.

c. Nhược điểm: Thiếu tập trung, người thực hiện nhận nhiều lệnh, có xu hướng chồng chéo, đối nghịch do nhiều bộ phận chức năng bên người điều hành và người thực hiện.

Yêu cầu chung của mô hình trực tuyến- chức năng: Mô tả quy trình tác nghiệp (sơ đồ hóa), phân công, phân nhiệm rõ ràng (lịch trình).

 

III. NHỮNG YÊU CẦU CÓ TÍNH NGUYÊN TẮC CỦA CƠ CẤU TỔ CHỨC

1.Tổ chức được sinh ra để đảm nhận một chức năng nào đó: Để làm gì? Có thể làm được gì?

2.Một chức năng thì không nên giao cho nhiều tổ chức đảm nhiệm:

Bao nhiêu TC làm, TC nào chủ trì, TC nào phối hợp như thế nào? Có thừa thiếu, đã làm hết chức năng. Phân biệt chủ trì với phối hợp

3.Một tổ chức có thể đảm nhiệm nhiều chức năng:

Đa chức năng đến mức nào? Những chức năng gần gũi nhau? Kiêm nghiệm có tốt hơn chuyên môn? Thế nào là “đá nhầm sân, lấn sân”, “gái ốm giữ quà, sư tử ngồi đống rơm,no bụng đói con mắt,…”

4.Chức năng, nhiệm vụ giao cho tổ chức phải phù hợp với năng lực

Tiêu chí lựa chọn TC để giao nhiệm vụ? Đấu thầu, chấm điểm,…

Một người, một TC có thể tham gia nhiều TC, nhưng không có TC nào đáp ứng mọi sở thích, năng lực của mỗi người.

Một nghề hay nhiều nghề? “Một nghề cho chín, còn hơn chím mười nghề- Tính chuyên nghiệp”. Khả năng phát triển sâu, rộng của cá nhân. Năng lực, quỹ thời gian của mỗi người…mỗi TC có giới hạn nhất định.

Vấn đề đầu tư ngoài ngành của Tập đoàn NN, doanh nghiệp lớn.

IV.TIÊU CHÍ ĐÁNH GIÁ CƠ CẤU TỔ CHỨC

1. Khả năng tồn tại và phát triển của tổ chức:

v Cơ cấu cho phát triển bền vững hay nhất thời?

v Tác dụng của nó đối với xã hội

v Sự tín nhiệm của xã hội.

2. Dự kiến tổ chức hoạt động có hiệu quả

v Chi phí (nhân lực, nguồn lực khác,…): Chỗ nào thừa, thiếu

v Hỗ trợ của các bộ phận cấu thành, giản trung gian

v Sản phẩm của TC được đánh giá

3.Khả năng ứng phó của tổ chức

v Thích ứng với sự thay đổi của môi trường

v Các điều kiện nhân lực, nguồn lực thay đổi

v Các nhu cầu, xu thế phát triển

4.Tạo điều kiện để kiểm soát được tổ chức

v Ai giám sát, (chủ thể giám sát)? Tại sao phải giám sát

v Cơ chế giám sát cho mỗi loại TC: Nội dung, đối tương, phương pháp, tư vấn kết luận.

v Giám sát để làm gì?

Giám sát DNNN: Xem Nghị định 61/2013/NĐ-CP; Thông tư 158/2013/TT-BTC

Tóm tắt: CƠ CẤU TỔ CHỨC

 

-------

Chương III: NHỮNG QUY LUẬT CƠ BẢN CHI PHỐI SỰ HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN CỦA TỔ CHỨC

 Xem Slide chương 3

Năm quy luật:

1-Quy luật mục tiêu rõ ràng và tính hiệu quả của TC

2-Quy luật của hệ thống TC

3- Quy luật cấu trúc đồng nhất và đặc thù của TC

4- Quy luật vận động không ngừng và vận động theo quy trình của TC

5- Quy luật tự điều chỉnh của TC

Chương II: QUÁ TRÌNH PHÁT TRIỂN LÝ THUYẾT TỔ CHỨC, CÁC HỌC THUYẾT CHỦ YẾU VỀ TỔ CHỨC

Xem  : Slide

Chương II:  QUÁ TRÌNH PHÁT TRIỂN LÝ THUYẾT TỔ CHỨC, CÁC HỌC THUYẾT CHỦ YẾU VỀ TỔ CHỨC

LÝ THUYẾT TỔ CHỨC

LÝ THUYẾT TỔ CHỨC

Xem các sliede của các chương

 .....

   4. Tóm tắt nội dung môn học :

Trang bị cho người học lý thuyết tổ chức để áp dụng vào các loại hình tổ chức: Nhà nước, doanh nghiệp, Đảng, và các tổ chức chính trị- xã hội, các nhóm công tác,…; Giúp người học có cơ sở lý luận căn bản để tiếp tục nghiên cứu, thực hành các lĩnh vực quản trị như: Thành lập và quản lý các tổ chức vi mô, hành vi tổ chức, quản trị nhân sự, tổ chức theo công nghệ mới, đánh giá tổ chức, tái cơ cấu tổ chức…

5. Nội dung chi tiết môn học

Chương I: KHÁI NIỆM, VAI TRÒ, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU TỔ CHỨC

I. MỘT SỐ KHÁI NIỆM CƠ BẢN

1. Khái niệm tổ chức

2.Phân định lý thuyết tổ chức (TC) và hành vi TC

II.VAI TRÒ CỦA TỔ CHỨC

1. Tổ chức có vai trò to lớn đối với hoạt động của con người và xã hội 

2. Tổ chức có vai trò quan trọng như là một công cụ, vũ khí trong sự nghiệp cách mạng của Đảng cộng sản Việt Nam

III. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU TỔ CHỨC

1.Nhiệm vụ xây dựng tổ chức

2. Nhiệm vụ xác định biên chế của tổ chức

3.Nhiệm vụ chỉ huy, điều khiểm tổ chức

IV. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU TỔ CHỨC

1.Phép ẩn dụ cỗ máy- cơ học

2.Phép ẩn dụ sinh học

3.Phép ẩn dụ chính trị

4.Phép ẩn dụ tâm lý xã hội –con người

5.Phép ẩn dụ vòng đời của tổ chức

     6.Phép ẩn dụ khác: Toán học, Thiên văn học, hóa học; hình thái tự nhiên tồn tại khách quan.

Chương II:  QUÁ TRÌNH PHÁT TRIỂN LÝ THUYẾT TỔ CHỨC, CÁC HỌC THUYẾT CHỦ YẾU VỀ TỔ CHỨC

I.QUÁ TRÌNH PHÁT TRIỂN LÝ THUYẾT

1. Lý thuyết tổ chức cổ điển

2.Lý thuyết tổ chức khoa học hành vi

3. Lý thuyết tổ chức quản lý hệ thống

II. CÁC HỌC THUYẾT CHỦ YẾU VỀ TỔ CHỨC

1. Các nhà lý thuyết tổ chức học thuộc nhóm 1  

2.Các nhà lý thuyết tổ chức học thuộc nhóm 2

3. Các nhà lý thuyết tổ chức học thuộc nhóm 3 

4. Các nhà lý thuyết tổ chức học nhóm 4.

Chương III: NHỮNG QUY LUẬT CƠ BẢN CHI PHỐI SỰ HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN CỦA TỔ CHỨC

I.QUY LUẬT MỤC TIÊU RÕ RÀNG VÀ TÍNH HIỆU QUẢ CỦA TỔ CHỨC

II.QUY LUẬT CỦA HỆ THỐNG TỔ CHỨC

1. Quan hệ vào- ra của hệ thống tổ chức

2. Quan hệ đẳng cấp của hệ thống tổ chức

3. Quan hệ mạng lưới của hệ thống tổ chức

4. Quan hệ điều khiển được của hệ thống tổ chức

III. QUY LUẬT CẤU TRÚC ĐỒNG NHẤT VÀ ĐẶC THÙ CỦA TỔ CHỨC

IV. QUY LUẬT VẬN ĐỘNG KHÔNG NGỪNG VÀ VẬN ĐỘNG THEO QUY TRÌNH CỦA TỔ CHỨC

V. QUY LUẬT TỰ ĐIỂU CHỈNH CỦA TỔ CHỨC

Chương IV: CƠ CẤU TỔ CHỨC

I.KHÁI NIỆM CƠ CẤU TỔ CHỨC

- Cơ cấu tổ chức là gì?

- Hình thức cơ cấu tổ chức

-Nội dung cơ cấu tổ chức

II.CÁC LOẠI HÌNH CƠ CẤU TỔ CHỨC

1. Kiểu cơ cấu tổ chức trực tuyến

2. Kiểu cơ cấu tổ chức chức năng

3. Cơ cấu trực tuyến- chức năng

III. NHỮNG YÊU CẦU CÓ TÍNH NGUYÊN TẮC CỦA CƠ CẤU TỔ CHỨC

1.Tổ chức được sinh ra để đảm nhận một chức năng nào đó

2.Một chức năng thì không nên giao cho nhiều tổ chức đảm nhiệm

3.Một tổ chức có thể đảm nhiệm nhiều chức năng

4.Chức năng, nhiệm vụ giao cho tổ chức phải phù hợp với năng lực

5. Một người có thể tham gia nhiều tổ chức, nhưng không có tổ chức nào đáp ứng mọi sở thích, năng lực của mỗi người

IV.TIÊU CHÍ ĐÁNH GIÁ CƠ CẤU TỔ CHỨC

1. Khả năng tồn tại và phát triển của tổ chức

2. Dự kiến tổ chức hoạt động có hiệu quả

3.Khả năng ứng phó của tổ chức

4.Tạo điều kiện để kiểm soát được tổ chức

Chương V: THIẾT KẾ TỔ CHỨC

I.KHÁI NIỆM VÀ ĐẶC TRƯNG THIẾT KẾ TỔ CHỨC

1.Khái niệm thiết kế tổ chức

2.Đặc trưng thiết kế tổ chức

II.CÁC YẾU TỐ CƠ BẢN ẢNH HƯỞNG ĐẾN VIỆC LỰA CHỌN TỔ CHỨC

1.Chiến lược phát triển tổ chức

2.Quy mô của tổ chức

3.Công nghệ mà tổ chức sử dụng

4.Môi trường của tổ chức

III.YÊU CẦU THIẾT KẾ TỔ CHỨC

IV.NGUYÊN TẮC THIẾT KẾ TỔ CHỨC

V.PHƯƠNG PHÁP LUẬN THIẾT KẾ CƠ CẤU TỔ CHỨC

VI.QUY TRÌNH THIẾT KẾ TỔ CHỨC

VII.PHƯƠNG PHÁP LẬP ĐỀ ÁN XÂY DỰNG CÁC HÌNH THỨC TỔ CHỨC

VIII. THẨM ĐỊNH (XÉT DUYỆT) MỘT ĐỀ ÁN TỔ CHỨC

Chương VI:  HỆ THỐNG TỔ CHỨC

I. VẬN DỤNG LÝ THUYẾT HỆ THỐNG TRONG NGHIÊN CỨU CÁC THÀNH PHẦN CƠ BẢN CỦA HỆ THỐNG TỔ CHỨC

II. CÁC TÍNH CHẤT CƠ BẢN CỦA HỆ THỐNG TỔ CHỨC

III.ĐẶC TRƯNG CƠ BẢN CỦA MÔ HÌNH HỆ THỐNG TỔ CHỨC

IV. MÔ HÌNH HỆ THỐNG TỔ CHỨC TRONG HỆ THỐNG CHÍNH TRỊ Ở VIỆT NAM

V.MÔ HÌNH HỆ THỐNG TỔ CHỨC TRONG CÁC DOANH NGHIỆP Ở VIỆT NAM

Chương VII: VĂN HÓA TỔ CHỨC

I.QUAN NIỆM VỀ VĂN HÓA TỔ CHỨC

II. VAI TRÒ CỦA VĂN HÓA ĐỐI VỚI SỰ PHÁT TRIỂN XÃ HỘI, TỔ CHỨC

III. CÁC ĐẶC TRƯNG CHỦ YẾU CỦA VĂN HÓA TỔ CHỨC

IV.PHONG CÁCH CỦA VĂN HOÁ TỔ CHỨC

V.CÁC DẠNG VĂN HOÁ TỔ CHỨC ĐIỂN HÌNH

VI.NHÀ QUẢN TRỊ TỔ CHỨC VỚI VĂN HOÁ TỔ CHỨC

Chương VIII: MỘT SỐ KHÍA CẠNH TÂM LÝ VẬN DỤNG TRONG QUẢN TRỊ TỔ CHỨC

I.CÁC YẾU TỐ TÂM LÝ TRONG TỔ CHỨC

II.VẬN DỤNG TÂM LÝ CÁ NHÂN TRONG TỔ CHỨC

III.VẬN DỤNG KIẾN THỨC TÂM LÝ TRONG ĐIỀU HÀNH TỔ CHỨC

Chương IX: GIỚI TRONG TỔ CHỨC

I. KHÁI NIỆM VÀ Ý NGHĨA VỀ GIỚI VÀ BÌNH ĐẲNG GIỚI TRONG TỔ CHỨC

II.CÁC QUAN ĐIỂM LÝ THUYẾT VỀ GIỚI VÀ BÌNH ĐẲNG GIỚI TRONG TỔ CHỨC

III. NHỮNG NỘI DUNG CƠ BẢN CẦN GIẢI QUYẾT VỀ VẤN ĐỀ GIỚI TRONG TỔ CHỨC

Chương X: ĐÁNH GIÁ PHÂN TÍCH MỘT TỔ CHỨC

I.QUAN ĐIỂM VÀ TIÊU CHUẨN ĐÁNH GIÁ TỔ CHỨC

II. CÁC PHƯƠNG PHÁP PHÂN TÍCH HOẠT ĐỘNG CỦA MỘT CHỨC

III.CÁC GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG TỔ CHỨC

6. Học liệu

6.1. Học liệu bắt buộc:

PGS.TS. Nguyễn Hữu Tri, Lý thuyết tổ chức, Nxb Chính trị quốc gia 2012

6.2. Học liệu tham khảo:

-TS. Nguyễn Mạnh Hùng , Tài liệu giảng dạy và nghiên cứu môn học “Lý thuyết tổ chức”

- Trang Web: Đảng Cộng Sản Việt Nam, Quốc hội, Chính phủ nước CHXHCN Việt Nam

- Trang Web Viện Khoa học tổ chức: http://www.isos.gov.vn/vi-vn/trangchu.aspx (Một số tư tưởng kinh điển trên thế giới về hành chính công và cải cách)

-Trang Web Bộ Nội vụ : http://www.isos.gov.vn/vi-vn/trangchu.aspx\;  http://www.caicachhanhchinh.gov.vn

Từ khóa : Tổ chức- lãnh đạo, cơ cấu, quyền lực, xã hội, nhà nước, doanh nghiệp,….