Cựu binh biên giới phía Bắc kể về trận Bình độ 400

Nguyễn Mạnh Hùng là cựu binh tham gia trận Bình độ 400 ác liệt ở Lạng Sơn năm 1981. Hơn thế, ông còn là tác giả của bài thơ rất hay viết về trận đánh này cũng như hình ảnh người lính trong chiến tranh biên giới phía Bắc. 

Một thời chinh chiến giữ biên cương

Ông Nguyễn Mạnh Hùng cho biết ông nhập ngũ tháng 8/1978 lúc đang là sinh viên trường đại học Kinh tế Quốc dân. Khoảng 8 tháng sau, ngày 4/3/1979 ông được điều về đơn vị thông tin thuộc trung đoàn 2, sư đoàn 3 Sao Vàng trấn thủ biên giới phía Bắc. 

Ngày ông lên là lúc Trung Quốc cũng bắt đầu rút nhưng ông nhấn mạnh: “Mọi người thường tưởng quân Trung Quốc rút ồ ạt về nước nhưng không phải. Nó rút từ từ và vừa rút vừa phá hoại, trong lúc rút vẫn bắn phá để đảm bảo an toàn. Tôi chứng kiến thị xã Lạng Sơn bị phá hủy hết. Những tòa nhà lớn xây từ thời Pháp, lính Trung Quốc cứ ốp bộc phá ở hai đầu và một quả ở giữa. Khi bộc phá nổ, tòa nhà không sập hẳn nhưng cũng tan hoang không thể sửa chữa được nữa”.

Bản đồ trận chiến ở Bình độ 400.

Và chiến tranh chưa kết thúc. Quân Trung Quốc vẫn đóng sát biên giới gây áp lực quân sự, tiếng súng vẫn nổ từng ngày. Ở khu vực Lạng Sơn, năm 1981 lại diễn ra một trận đánh lớn ở khu vực bình độ 400 thuộc xã Thanh Hòa, huyện Cao Lộc. 

Trận này, ông Hùng là người trực tiếp tham gia. Ông kể lại:  “Trận Bình độ 400 có nhiều trung đoàn tham gia nhưng trung đoàn 2 lúc ấy được tướng Hoàng Đan đến tận sở chỉ huy động viên chiến đấu. Khu vực này có đặc điểm là sườn phía mình dốc còn phía bên Trung Quốc thì thoải hơn nên lính Trung Quốc đào hầm bê tông trú ẩn và làm được cả đường cho xe chạy. 

Lúc đó Trung Quốc xua quân chiếm giữ điểm cao này còn ta đưa quân lên phản kích lấy lại. Quân Trung Quốc có lợi trên cao và có công sự vững chắc cho nên mình chỉ pháo kích và dùng đặc công đánh thôi chứ không ào ào đánh cả trung đoàn được. Chúng tôi ở tuyến sau cứ áp sát vào là pháo bắn như mưa lại phải bò xuống không tiến lên được”.

Cựu binh Nguyễn Mạnh Hùng - người mặc áo đen ngoài cùng bên trái ảnh. Ảnh do nhân vật cung cấp.

Nhiều cựu binh tham gia chiến tranh biên giới phía Bắc đều kể rằng quân Trung Quốc có rất nhiều pháo và bắn không tiếc đạn. Tuy nhiên, kỹ chiến thuật của lính bộ binh Trung Quốc thì không bằng lính Việt Nam. 

Ông Nguyễn Mạnh Hùng nói: “Nếu đụng độ thuần bộ binh thì lính Trung Quốc kém xa lính mình. Về sau chúng tôi phát hiện ra là lính TQ không phải tất cả được trang bị vũ khí, nhiều tên đi tay không. Mà những loại đấy chúng tôi cho chỉ là bọn đi đánh hôi. Có nhiều tên chết tay vẫn ôm một bao khoai lang. Không thể bằng lính mình được huấn luyện bài bản. Chúng chỉ ào ào xông lên nhưng hễ gặp hỏa lực mạnh là nó chạy. 

Thêm nữa, sau này có lần chúng tôi gặp một quả đồi mà Trung Quốc từng đóng thì thấy có mặt đất chi chít hầm hàm ếch tránh pháo, hướng tránh thì đúng nhưng mật độ thì dày như tổ ong. Về nguyên tắc, đào dày như thế dễ thương vong lớn nếu chẳng may trúng pháo. Điều đó cho thấy lính không tinh nhuệ”. 

Đặc biệt, Việt Nam có những vị tướng dày dạn trận mạc. Như ở biên giới phía Bắc thời đó có tướng Hoàng Đan nổi tiếng với câu nói “sống, chết, thời, vận, số”. Có câu chuyện nói rằng khi ông đi thị sát gặp lúc địch bắn pháo như mưa nhưng ông vẫn ngồi yên quan sát và nói đại ý số anh chết thì đạn pháo nó còn biết đường tìm vào hầm của anh. 

Ông Nguyễn Mạnh Hùng kể rằng tướng Hoàng Đan thường hay lấy một câu chuyện ngụ ngôn để động viên lính. Câu chuyện là có một ông bị thầy bói bảo là số bị hổ vồ cho nên không sống gần rừng, không dám vào vườn bách thú. Nhưng một hôm vào chùa nhìn thấy tượng con hổ hoảng quá đập đầu vào tường mà chết. 

Với những người chỉ huy và bộ đội như vậy nên một dải biên cương của tổ quốc đã được bảo vệ vững chắc. Sau khoảng 1 tháng chiến sự kịch liệt, cả hai bên đều rút lực lượng xuống không giữ bình độ 400 nữa và biến nó thành túi đựng pháo.

Nỗi ám ảnh chiến tranh

Sau trận chiến tháng 5/1981 gần 20 năm, ông Hùng viết bài thơ Bình độ 400 với nhiều hình ảnh vô cùng xúc động. Chẳng hạn: “Lắc lư xe quan tài chạy về sau, máu rỏ xuống đường cuộn vào cát bụi” hoặc “Đạn cày xới đất tơi trồng cây tốt, tưới máu người cướp giữ đất biên cương”.

Tập trường ca của cựu binh Nguyễn Mạnh Hùng. Ảnh do nhân vật cung cấp.

Bình độ 400 Đêm tháng Năm vào bình độ 400 Đoàn xe trôi êm tầm đại bác Thuốc súng tanh lá rừng kêu xào xạc Chúng no máu rồi không cắn nữa đâu Lắc lư xe quan tài chạy về sau Máu rỏ xuống đường cuộn vào cát bụi Lại xe quan tài vượt lên lầm lũi Tốp thương binh bê bết máu mặt mày Đám giặc kia thánh phật dạy ăn chay Chẳng kiêng gì ngày Rằm mùng Một  Đạn cày xới đất tơi trồng cây tốt Tưới máu người cướp giữ đất biên cương Tư lệnh Hoàng Đan trận này cầm quân Ông bảo rằng "sống chết thời vận số" Cả trung đoàn ào ào như thác lũ Bình độ 400 bình độ trận người Những chàng trai sống chết trận này ơi Máu đổ xuống ông trời tuôn nước mắt Ơn nhớ mãi thân người đi giữ đất Người trở về ăn, sống, ở ra sao?

Ông bộc bạch về nỗi ám ảnh đã thôi thúc ông viết nên những câu thơ ấy:  “Khi tôi hành quân trên đường gặp những chiếc xe quan tài chở tử sĩ từ mặt trận về tuyến sau và những chiếc xe quan tài không từ hậu phương tiếp tục chạy lên biên giới. Hồi ấy cũng chu đáo hơn trước, bộ đội hy sinh có quan tài để khâm liệm. Nhưng đang thời chiến, khâm liệm chỉ sơ sơ và đợi xe chở đạn vứt các hòm đạn xuống thì đặt quan tài lên chở về sau. Vì thế nên khi xe chạy, máu từ trong quan tài chảy ra nhỏ xuống đường.

Nhưng chúng tôi còn sợ hơn khi nhìn thấy xe chở quan tài trống từ hậu phương ra. Tất nhiên những xe quan tài ấy thỉnh thoảng mới gặp nhưng mà mỗi lần nhìn thấy là hãi lắm. Điều đó cho thấy chiến sự ác liệt lắm. Những hình ảnh đó đã ám ảnh tôi cho đến tận hai mươi năm sau khi xuất ngũ”. 

Tác giả cũng là người khá trăn trở với câu chuyện những người lính trở về đời thường. Những chàng trai đang tuổi bước vào đời với bao mơ ước đành gác lại để cầm súng bảo vệ biên cương, sau mấy năm chiến đấu trở về mọi thứ đều lỡ dở. Đó chính là ý nghĩa của câu thơ “Người trở về, ăn, sống, ở ra sao?”. 

Ông Hùng tâm sự: “Tôi muốn nói rằng những người lính trở về cuộc sống đời thường vất vả mưu sinh rất khó khăn. Như cá nhân tôi trở về lại đi học đại học thì thấy bình thường nhưng nhiều anh em khác vất vả lắm, phải đi bơm xe, chạy chợ rất vất vả.

Tất nhiên sự đãi ngộ cho anh em cũng có hạn thôi nhưng nếu không có chiến tranh thì cuộc sống họ sẽ khác đi nhiều. Nhiều người sẽ không phải chết, không bị thương tật và sẽ có công ăn việc làm tốt hơn vì họ không mất những năm tháng tuổi trẻ”.

Kết thúc cuộc trò chuyện ông nói với chúng tôi: “Chiến tranh là mất mát đau thương nên cần tìm mọi cách để tránh. Nhưng nếu khi hết mọi cách thì phải dũng cảm chiến đấu để trước hết bảo vệ cuộc sống của mình. Thời chúng tôi chỉ nghĩ giản đơn, bất kể kẻ nào xâm lược Việt Nam thì chúng tôi phải cầm súng chống lại”. 

 Trần Vũ

http://www.nguoiduatin.vn/cuu-binh-bien-gioi-phia-bac-ke-ve-tran-binh-do-400-a141435.html