Tập sách 180 trang, đã làm sáng tỏ dần về sự nghiệp một con người sống nửa đầu thế kỷ 20, đã để lại
Nhà văn Khúc Hà Linh (tóc bạc) tác giả cuốn sách
cho hậu thế một khối lượng
đồ sộ với hàng ngàn trang sách, báo nguyên bản, và hàng ngàn trang
nghiên cứu, bình phẩm. Từ đó ta có thể hiểu thêm về chi tiết Bác Hồ nói
việc bắt giữ Phạm Quỳnh là “bất tự nhiên”. Và “Cụ Phạm là người của lịch
sử sẽ được lịch sử đánh giá lại”, “đó không phải là người xấu”.
Khúc Hà Linh (KHL) có duyên, được Phạm tiên sinh “chỉ dẫn trên từng trang viết”. Ông đã cho độc giả biết thêm, làm sáng tỏ hơn về những cống hiến xuất sắc của học giả Phạm Quỳnh – chủ bút báo Nam Phong, về sau từng làm quan đại thần của triều đình nhà Nguyễn.
Dẫu chưa phải “siêu nghề”, nhưng KHL có duyên với những nhân vật lịch sử và sự kiện đặc biệt. Năm 2008, ông viết cuốn “Anh em nhà Nguyễn Tường Tam – Nhất Linh, Ánh sáng và bóng tối”
(tái bản năm 2009). Duyên chưa đủ, mà những trang sách cho thấy độ chín
sáng tư duy, cứng về bản lĩnh, lao động sáng tạo của ông, đã vất vả
ngược xuôi với nhân chứng, tư liệu và cả sự sẵn sàng với “búa rìu” hải
ngoại!
Các chương I, II, III, KHL nhẹ nhàng dẫn
dắt người đọc về đất cố hương, về dòng họ Phạm ở Hoa Đường (Hải Dương),
nơi sinh cụ Tú Điển là thân phụ Phạm Quỳnh. Tiếp đến là tuổi thơ Phạm
Quỳnh với những kỷ niệm ở phố Hàng Trống ven hồ Hoàn Kiếm. Ân tượng mạnh
nhất với người đọc là những tháng ngày Phạm tiên sinh từng sống trong
cảnh mồ côi mẹ từ khi 9 tháng tuổi. Điều đáng suy nghĩ là bà nội của
Phạm Quỳnh, một lần đã “thắp hương khấn gia tiên cho cháu được theo Tây
học để sau này ấm vào thân- KHL tr. 39). Và sau này ông thạo Hán văn,
say mê dịch thuật thơ Đường. Năm 16 tuổi, Phạm Quỳnh đi làm ở trường
Viễn Đông Bác Cổ, dấn thân vào sự nghiệp báo chí, văn chương. Nhà văn
Nguyên Ngọc cho rằng “Phạm Quỳnh là một trong những người Việt viết
tiếng Pháp hay nhất, một thứ tiếng Pháp trang nhã, sang trọng, trong
sáng và đầy âm thanh” khiến bạn đọc liên tưởng đến sự học ngoại ngữ
nghiêm túc như thế nào, kể cả trong sự nghiên cứu, tìm hiểu sâu sắc quốc
ngữ, văn hóa dân tộc.
Phạm Quỳnh và tạp chí Nam Phong
là điểm nhấn trong cuốn sách mà KHL dụng công, bỏ sức chứng minh những
đóng góp của Phạm Quỳnh đối với tiếng Việt mà chữ viết còn non trẻ trên
nền văn hóa truyền thống đầy đặn, sẵn có. Đây cũng là dòng sáng rực rỡ
của Phạm tiên sinh trên bầu trời văn hóa với tư cách là “người gieo hạt
giống quốc văn- KHL tr. 38”; và câu nói nổi tiếng của ông “Truyện Kiều
còn, tiếng ta còn, tiếng ta còn, nước ta còn – tr.68”.
Năm 1917, tạp chí Nam Phong ra đời khi Phạm Quỳnh 25 tuổi.
Ông
là chủ bút trẻ tuổi, nhưng đã thu hút nhiều cộng sự đầy tài năng, đã để
lại dấu ấn trong lịch sử báo chí nước ta. Là chủ bút, ông viết khá
nhiều thể loại, đặc biệt với vốn Tây học, ông biên soạn, dịch thuật
nhiều những tác giả và tác phẩm phương Tây về triết học, khoa học, lịch
sử… với một ý tưởng là “ Thổ nạp Âu Á”, thâu thái những cái hay của
phương Tây chuyển vào Việt Nam, và giới thiệu những tinh hoa văn hoá của
nước Việt ra thế giới.
Đương thời, Phạm Quỳnh – chủ bút Nam Phong
nhận được nhiều lời khen, đồng thời chịu nhiều lời phê phán. Nhưng hết
thảy đều tôn vinh công lao của ông và những cộng sự. Trong chương này,
thành công của KHL là khảo cứu được nhiều ý kiến chân thực, đánh giá
đúng mức về con người Phạm Quỳnh và vai trò của Nam Phong tạp chí.
Chương V, viết về đường đời, cuộc sống
gia đình của cụ Phạm với tư cách người chồng, người cha, con rể, KHL
viết nhẹ nhàng, tình cảm, ít trích dẫn, khiến người đọc cảm tưởng như
KHL đã sống với gia đình Phạm Quỳnh.
Với 13 năm (1932-1945) làm quan đại thần của triều đình Huế, Phạm Quỳnh đã làm nhiều việc mà bây giờ phải suy nghĩ: Xin Pháp trả Bắc Kỳ cho triều đình Huế (không được); xin giảm án cho chiến sĩ cách mạng; tấu trình vua Bảo Đại chuẩn y khen thưởng Đội lính có công bảo vệ quần đảo Hoàng Sa. Ông trách cứ người Pháp trưng dụng lúa gạo để cung cấp cho quân đội Nhật,… Tác giả KHL cung cấp nhiều tư liệu ít người biết, về việc chính quyền thực dân lo sợ tinh thần dân tộc độc lập của vị quan Nam triều – “đối địch bất khả quy”. 13 năm Phạm Quỳnh làm quan, KHL chỉ viết gọn trong 6 trang. Phải chăng tác giả muốn làm nổi bật những công lao của Phạm Quỳnh trong văn nghiệp, còn thời kỳ làm quan để giành cho tái bản hoặc tác giả khác?
Các chương còn lại, KHL cho bạn đọc thấy
những tháng Phạm Quỳnh ẩn dật ở biệt thự Hoa Đường nhìn bến sông An Cựu,
và hé mở ra chuyện cái chết của ông. Dẫu không giải thích, người đọc
hiểu vì sao Phạm Quỳnh từ quan, không tham gia chính phủ Trần Trọng Kim
thân Nhật, cũng không chạy theo Pháp trong ngày khởi nghĩa tháng Tám năm
1945…
Khi đọc sách, tôi có đánh dấu nhiều đoạn,
và ấn tượng hơn cả ở trang 142. Đó là khi KHL dẫn lời của Phạm Quỳnh về
quan điểm độc lập, hòa hợp, hội nhập, từ thế kỷ trước, mà đến nay ai
cũng mong muốn :“Chúng ta hãy khép lại quá khứ, và bởi vì chúng ta phải
chung sống, nên chúng ta hãy tránh những cuộc va chạm vô ích và hãy tổ
chức cuộc sống chung của chúng ta dưới một khẩu hiệu, một cuộc sống thực
sự tôn trọng lẫn nhau”
Nhà xuất bản Thanh Niên ấn hành cuốn sách và nộp lưu chiểu trong tháng 6 năm nay. Sách đã dần đến tay những bạn đọc quan tâm về nhân vật lịch sử. Để hiểu thêm con người Phạm Quỳnh, cần xem các tác phẩm của Cụ mà KHL kê ở trang 81 đến 84 cuốn sách.
Tháng Tám năm 2010
Mai Nguyên
http://phamquynh.wordpress.com/2010/11/19/gi%E1%BB%9Bi-thi%E1%BB%87u-sach-ph%E1%BA%A1m-qu%E1%BB%B3nh-con-ng%C6%B0%E1%BB%9Di-va-th%E1%BB%9Di-gian/
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét