19. KINH THÀNH LÊN CƠN SỐT

Chiến tranh ly biệt, chuyện của ngàn xưa như thời nay đi du học, đi làm ô sin, đi lao động không muốn về nước, về nhà mà lặn hơi dài cách mặt.

Những ngày vắng anh qua đi bởi Kinh thành mỗi ngày được tin lửa ngoại xâm cháy các cánh rừng phương bắc. Chúng đốt nhà, đốt rừng, giết dân, bắt thú chết thui, ăn dọc đường xâm lược. Nước ta mất rừng sau mỗi cuộc binh đao.

Lệnh vua kêu gọi dân vũ trang tự vệ; quân, quan ra trận. Kinh thành "vườn không nhà trống" tiêu thổ, kháng chiến trường kỳ. Sách lược này có lẽ khởi nguồn từ thời dân mình chưa biết dệt vải. Các cư dân sống trong rừng, chống thú dữ từ sông biển vào rừng bằng cách phân tán, ẩn láu, lừa thuồng luồng, cá sấu ngạo mạn lên bờ, làm bẫy, xua đuổi.

Giã từ Kinh thành thơ mộng, tôi đi lang thang lần cuối ngắm nhìn con đường với vết xe lăn hằn lên ánh sỏi, quanh bờ hồ đầy vịt trời bơi lội, đến những quán lá núp bên hàng cây xà cừ tán đổ bóng rộng dài xuống bến sông thưa vắng. Đi qua gốc phượng, con đường, quán rượu,...nhớ kỷ niệm những ngày bên anh.

Vài người ăn mày, ăn xin vẫn bình thản trong binh đao, họ có nhà cửa, của cải gì đâu?

Chỉ mươi ngày nữa cả Kinh thành chìm trong lửa. Sao con người đánh nhau lại phá bỏ các thứ của nhau như "giận cá chém thớt"? Đi mà bắt cá, sao lại phá nhà.

Trong lúc chạy loạn, biết ai giàu nghèo, tiếng đào đất chôn của thậm thịch như giã gạo suốt đêm, tiếng "ùm" ai đó vứt đồ xuống ao, hồ, tiếng thở dài lan trong đêm não nuột,... nhiều người cứ quanh quẩn ôm bọc vải, lu lọ, hộp hòm, thùng chậu,...chẳng biết giấu ở đâu.

Bố tôi ra mặt trận, mẹ tôi chỉ huy bọn gia nhân đóng gói cất đồ, chuẩn bị xe ngựa đi khỏi Kinh thành theo giờ đã định. Ôi ! mẹ ơi, ngày thường có người tổng quản lo việc, mẹ chỉ thêu thùa, đọc sách, kể chuyện cho các con, tiếp khách, bây giờ con mới thấy mẹ nhanh nhẹn, tháo vát, chu đáo, chỉ huy cả đám gia nhân, họ hàng ngót 100 người. Chắc bố yêu mẹ đức tính ấy?

Tôi lại đi quanh trong nhà. Một gia nhân tức giận vì không thể mang theo cối giã cốm bằng đá xanh to bằng chân đế cột cung điện, ông đá vào cối bật móng chân cái. Một gia nhân khác hận cái gì đó lấy gươm chém bừa vào cột nhà. Họ biết rằng sẽ mất, cháy hết, cối đá cũng vỡ.  Đang dọn dẹp thì một tiếng vang vỡ trên sân. Mọi người nhìn ra, không ai nói được gì trước con phượng đất nung trên nóc nhà rúc đầu xuống sân "tự vẫn", mảnh đỏ văng ra như máu con gà trống bị cắt tiết. Cặp rồng chầu mặt trăng (lưỡng long chầu nguyệt) chính nóc nhà cũng rung lên sợ hãi.

Kinh thành lên cơn sốt. Phải sốt cao hơn nữa để giặc vào đốt phá cho lửa khói, tàn tro ngút ngàn mây xanh.

20. CHẠY GIẶC