Không biết chuyện
cổ tích Tấm Cám có từ bao giờ nhưng cách đây nghìn năm tôi đã thấy có nhiều bản
khác nhau về số phận cô Tấm ra khỏi cung vua lần cuối cùng và biến thành quả
thị.
Đoạn kết câu
chuyện Tấm Cám tôi nghe trong hoàn cảnh sau: Một mùa thu xa, tôi cùng các bạn học
và anh ngược dòng sông nước đỏ về mạn trên, nơi phát tích vua tổ. Đấy là vùng
đất trù phú, người dân gieo hạt gì cũng nảy mầm, hoa mọc kín đất hắt màu, toả
mùi hương quyến rũ vào bầu trời trong xanh. Chúng tôi đốt lửa trại, diễn những
bài ca trong trang phục cổ xưa, trống nổi lên, cối giã cốm thậm thình cùng với
người dân nơi đó đón tết ngày mùa vui thôn trang.
Hôm sau anh đưa
tôi vào thăm sơn trại, đến nhà một cụ già nhất vùng, tóc cụ trắng như mây, con
mắt vẫn trẻ như chúng tôi, răng chắc, trông như tiên. Chúng tôi ở đó một ngày,
anh ra sông câu cá. Con nhà Bến Mơ này cứ thấy nước là muốn câu con dưới nước.
Tôi giúp bà làm vườn, làm cơm,… và được cụ kể đoạn kết chuyện Tấm-Cám, có nhiều
nét khác với bản kể ở Kinh thành. Sau này tôi kể lại, anh thích lắm, khen tôi:
- Anh yêu em-
Anh trả lời như cướp và ôm tôi ngay, ôm sâu lắm, áp má yêu lắm nhưng anh không
hôn môi thì tôi vẫn không hiểu được là sao?
Có lẽ đây là lần
duy nhất anh nói với tôi "anh yêu em". Lời yêu thương ngắn gọn bao
thế hệ đàn bà con gái muốn đàn ông, con trai nói với mình và sống với mình theo
câu nói đó. Bây giờ tôi nhớ lại, cảm thấy hạnh phúc, và đoạn kết chuyện Tấm Cám
như sau:
Tấm trong quả
thị còn trẻ và non lắm nhưng cố gắng làm việc lúc bà vắng nhà. Hàng ngày cô từ
quả thị bước ra quét dọn nhà cửa, giặt rũ và nấu cơm dẻo canh ngọt cho bà rồi
lại chui vào thị đợi đủ ngày mới nở như trứng gà, vịt được mẹ ấp.
Hôm nay bà đi
chợ sớm hơn, một lúc bà quay lại rình và thấy Tấm xinh đẹp bước ra từ quả thị
với những bước như em bé tập đi sau nhanh dần. Bà lại đi chợ và nghĩ xé vỏ thị
để “cứu” Tấm. Song bà thấy cô còn non
trẻ quá. Quả trứng được ấp đến ngày nó sẽ nở chứ mổ trích đẻ non thì khổ gà vịt
con. Bà không xé vỏ thị.
Tấm đã làm được
nhiều việc như tưới rau, bắt sâu, nuôi gà,.. bà thích lắm nhưng sao thị chậm nở
thế?
Về đến nhà bà
luôn nựng thị, thơm lên vỏ: Thị ơi thị nở ra đi! Có oan ức gì thị nói bà nghe.
Tấm nghe thấy, cô buồn lắm nhưng nếu ra hẳn Tấm sẽ phải chia tay cuộc sống thần
tiên.
Trong quả thị,
những giấc mơ thiên thần đến với Tấm, cô mơ thấy mẹ ngày nào gánh rau đi chợ,
mua về những phần quà xinh xinh. Trong giấc mơ bay bổng trên cánh đồng quê
hương với cánh cò chớp trắng, tiếng sáo diều vi vu, hương lúa đầu mùa thơm
thảo, cô thấy bạn bè, thấy cả Cám hiền lành không nanh nọc và Cám gọi “Chị Tấm
ơi,…” dễ thương lắm. Cô mơ thấy được cắp sách đến trường, rồi gặp hoàng tử tí
hon trong cổ tích,… và cô sợ chia tay giấc mơ .
Sang mùa đông bà
yếu, ít đi chợ, rồi đến bữa bà chỉ ăn nửa phần cơm bà bảo: Già để phần cơm cho
con để con chóng lớn sống với già hàng ngày.
Một sáng trước
khi đi chợ bà ôm thị, quả thị nóng ấm cựa mình,… đến lúc thành cô Tấm xinh đẹp.
Hai mẹ con ôm nhau khóc cười.
Bà ngày một già,
Tấm ngày một trẻ xinh lên, cô không đi chợ mà ở nhà bán nước vối, nhân trần
mát, kẹo lạc thơm cho người qua đường để
chăm sóc mẹ.
Một hôm Hoàng tử
đi săn vào thăm quán nước. Từ xa Tấm nhận thấy chồng, cô trốn vào nhà, nhìn qua
kẽ liếp:
Hoàng tử xơi
trầu, chàng nhận ra vị trầu riêng biệt như thuở Tấm ở trong cung vẫn têm mời
chàng những đêm giá lạnh. Hình dáng không khác những miếng trầu cung đình do
những người phụ nữ có nghề gia truyền đi têm trầu đình đám. Khác biệt vị trầu
do Tấm têm có lẽ chỉ Hoàng tử nhận ra, đó là vị "cay ghen", vị thơm
tình ấm áp là nét riêng của mỗi người đàn bà con gái muốn giữ chồng, giữ người
tình nên họ đã tạo ra bằng tình yêu, vẻ đẹp, hương vị chính thân thể mình?,… và
không ai truyền cho ai.
Bà già bán hàng
quà nước, sống một mình không biết sợ cướp, quán của bà cũng từng là nơi thảo
khấu xuống núi, bà thường nói với chúng: "các con trộm cắp đồ ăn thức
uống, hạt giống về rừng mà trồng, đừng đốt nhà, hại người, cướp người. Đứa nào
muốn lấy vợ thì về làng mà ở, làm ăn lương thiện". Nay nghe Hoàng tử nhận
được hương vị trầu khiến bà lo sợ mất con gái.
Hoàng tử buồn,
chào bà già rồi về. Từ hôm đó, bà già không cho cô Tấm ra trông hàng, không cho
têm trầu nữa, cô chỉ dọn hàng, làm vườn.
Mấy bữa sau
Hoàng tử vi hành cùng lính hầu dưới dạng người đi săn bằng đồ săn dân giã, đi
đốn củi trông rất khổ sở, tiều tụy, áo mới phải xé rách ra,…và chàng đã nhận ra
cô Tấm vợ của mình đang tưới rau, bắt sâu ở vườn gần đó, chàng không dám gặp
ngay, định bụng sẽ đến rước Tấm với nghi lễ truyền thống.
Hoàng tử đã
chậm, dù chàng vất vả, thủy chung với tình yêu. Bọn lục lâm, thảo khấu xuống
núi nhanh hơn và đã ra tay cướp Tấm về làm vợ tướng cướp.
Về trại, tướng
cướp ra chào Tấm. Họ nhận ra nhau. Anh Cướp đã xa Tấm 15 năm, xa làng quê, biệt
tích sau buổi học cuối cùng anh phản đối thầy câu ca "Con vua thì lại
làm vua, con sãi ở chùa lại quét lá đa". Anh ta bảo sẽ làm thay đổi câu
đó.
***
Năm xưa, có cô
gái đâu đó ôm đứa bé đến ngôi chùa ở ven sông quê Tấm, xin trú ngụ. Mẹ con cô
được làng cho phép quét chùa, ăn oản. Mấy năm sau bọn gian tặc đã cướp mất mẹ
để lại thằng bé la hét trong đêm. Người làng thương tình bắt nó về nuôi, quen
miệng gọi tên nó là Cướp.
Cái tên đã ám ép
đời nó, nỗi khổ của đứa bé không mẹ cha bơ vơ trong xóm quê Tấm khiến nhiều
người vừa thương vừa sợ. Tấm, dù sao cũng có dì ghẻ, có em Cám cùng cha, cô
nhìn thằng Cướp thấy số phận mình chưa đến đáy. Thằng Cướp sống chủ yếu bằng trèo cây thuê từ khi còn ít tuổi
sau đó lại xuống phụ thuyền, nó đã nếm tất cả những trái cây trong vườn quê Tấm
ngay từ mùa quả đầu tiên đến mức người ta đã phải hỏi nó khi chọn giống nhãn,
vải, mãng cầu, lê, táo,…và nó nếm đòn gần như của cả làng vì nó ăn trộm hoa
trái, người ta đánh nó như đánh những đứa trẻ hư. Nó đã bắt, và chỉ chỗ có có
nhiều cua cá cho chị em Tấm Cám và bạn bè, bởi nó đã đi hết ruộng đồng, khắp
triền sông quê hương để lùa tôm cá, đáp lại tấm lòng người cha nuôi nó.
Cha nuôi tốt
bụng, cho nó đi học cùng chị em Tấm Cám. Chỉ còn vài buổi nữa là vỡ hết mặt chữ
thì nó dám bác bỏ câu ca truyền đời khiến thày mắng nó tội "bất
kính". Nó chào lớp học, chào bố nuôi, thắp hương ngôi chùa nhỏ, ôm gói đồ
lặng lẽ ra đi. Không ai giữ được, vì nó bảo đi tìm mẹ.
Thằng Cướp đã
theo bọn lục lâm, hơn 10 năm sau thành tướng cướp. Nó không còn đường về, nhưng
đám cướp do nó làm tướng đã lập sơn trại, không giết người, không đốt phá nên
Triều đình không truy bứt. Chúng nó đi lập trại xa, nhớ quê hương, nhớ đàn bà
con gái lại mò xuống thăm hỏi, đổi chác đắt rẻ đồ rừng, đồ trại lấy đồ nhà, đồ
ruộng, dụ người sa cơ lỡ bước lên non.
Tướng cướp im
lặng ngắm cô Tấm, nét mặt, ánh mắt nó dịu dàng, thân thiện của người xa quê nay
gặp người thân quen muốn nhìn nhau để hồi tưởng kỷ niệm đẹp ngày xưa. Tấm sốt
ruột, cô cúi đầu, rồi ngẩng lên nhìn thẳng mặt tướng cướp, thách thức thì gặp
câu trả lời:
- Tôi chưa gây
tội ác đến mức Tấm phải dọa nạt. Biết Tấm đã bị vùi rập và có thể bị vùi rập
nữa, tôi muốn cứu Tấm. Chúng ta là những đứa bé bất hạnh ngay từ lúc mới biết
đi, chúng ta tìm cuộc sống tốt hơn. Cuộc sống từ ngày tôi bỏ làng ra đi đến nay
dù có vất vưởng, khổ ải nơi rừng sâu, đầu đường xó chợ nhưng không gặp thói
ghen ghét, tâm ghẻ lạnh, tính tàn nhẫn. Tôi không ép Tấm làm vợ, không bao giờ,
nhưng muốn Tấm ở lại đây, mai xem sơn trại, hy vọng Tấm sẽ giúp chúng tôi những
con người bất hạnh đang chờ đợi tấm lòng cô Tấm. Tôi biết Hoàng tử mới lên ngôi
vua hơn hẳn tiền triều về lòng nhân ái, vị tha, Tấm sống với Hoàng tử đã biết
điều đó, nên không thể có sự trừng phạt. Chúng tôi thu xếp chỗ ở cho Tấm, dẫu không
lầu son gác tía nhưng dễ chịu hơn nhiều nơi.
Người hầu gái
đưa Tấm đến ngôi nhà khá khang trang chắc chắn, có phong cảnh gần như ở quê
hương nhưng xa Kinh thành, xa quán nước của mẹ già cả ngày đường ngựa. Đó là
thung lũng trong rừng với nhiều chòm xóm nhỏ, chiều buông có tiếng trâu bò đi trong hoàng hôn tím biếc, khói xanh lơ
nhẹ nhàng lan tỏa, có tiếng trẻ khóc trong đêm, sáng có tiếng gà gáy gọi ban
mai.
Hôm sau, Tướng
cướp dẫn cô Tấm đi thăm trại. Đây là ngôi làng cho những người tha phương vì
nhiều lý do đời tư, vì những ghẻ lạnh ở đời. Tướng cướp đến trú ngụ và được tôn
vinh làm trại trưởng, sau là trưởng thôn nhằm chống lại bọn thảo khấu nơi khác
đến quấy phá, dần dà trại phát triển phải làm ăn, giao lưu với các vùng đông
dân thông qua sản phẩm làm ra.
Còn một chòm xóm
nữa, Tướng cướp không muốn cho cô Tấm đến ngay. Tấm đòi thăm và được chấp nhận.
Đó là trại của những đứa trẻ mồ côi, đứa trẻ bệnh tật đủ loại, người ta gán đồ, biếu thêm khi người của
Trại xuống núi làm ăn, buôn bán. Tướng cướp cho nhận trẻ và nhận người nuôi
dưỡng. Trong trại không thiếu đồ ăn, thứ mặc do họ trồng lúa, chăn nuôi, nuôi
tằm, se sợi dệt vải. Cái thiếu nhất là cần cô giáo- tình mẹ dạy gần 50 đứa trẻ
nên người để chúng hòa nhập với cuộc đời, không mang danh con Tướng cướp, mà
mang tên con mẹ lúa, bưởi, lụa, táo, đào, gạo, tấm, khoai,…
Cô Tấm hiểu điều
đó và chấp nhận ở lại với việc trông nom, bảo ban các cô chăm nuôi và dạy chữ
cho 50 cháu xa mẹ. Tướng cướp thấm thía đời mồ côi, đã tìm được mẹ hiền cho các
cháu.
Hoàng tử biết
chuyện này nhưng chàng không truy lùng bọn hảo hán, vì thấy cô Tấm đã tự nguyện
bỏ đi. Chàng chẳng thiết gì cô Cám béo mập, nết na không khá hơn. Dưới sức ép
của hoàng triều chàng lấy thêm vài vợ nữa. Gái đẹp ngoan thời nào, lúc nào cũng
sẵn, đâu chỉ có cô Tấm!
Nhưng rồi những
người buôn bán, chợ búa vẫn định kỳ mang trầu têm cánh phượng với hương vị tình
yêu của Tấm gửi Hoàng tử. Cả triều không ai biết chuyện này, không ai được nếm
trầu này! Hoàng tử gửi đồ cho riêng Tấm và các cô, các cháu trong trại.
Hoàng tử và cô
Tấm sống với nhau như thế. Sau này Hoàng tử thư từ cho cô giáo Tấm và trưởng
thôn, ra đặc ân của vua cho sơn trại và lớp học tình thương yêu, Hoàng tử mong
trại trưởng và cô Tấm thành vợ chồng. Tướng cướp biết chuyện đó, nói với cô
Tấm:
- Lúc đầu do cấp
thiết phải dạy học ở trại, chúng tôi làm điều không phải, em đã tự nguyện ở lại
ngay từ ngày hôm sau, đã giúp những đứa trẻ vơi đi nỗi đau mà tuổi trẻ, tuổi
thơ chúng mình từng chịu đựng. Bây giờ vua đã đồng ý trại tồn tại, vua yêu mến,
thủy chung với tình yêu, vẫn ăn trầu Tấm têm, em có thể về với tình yêu chân
hài năm xưa. Nên thế, để tôi không phải mắc tội "cướp vợ, đoạt tình"
.
- Anh tưởng chỉ
anh, chỉ riêng anh biết sống nhân ái còn thiên hạ "tàn nhẫn vô tâm"?
Em ở lại đây, Hoàng tử đã là vua, có nhiều vợ, anh bảo em về làm Bà hoàng ư? Có
lẽ anh nên về quê chuộc lỗi, đi tìm mẹ, nếu bà còn sống năm nay cũng chỉ bằng
tuổi dì em (mẹ Cám). Đấy là việc báo hiếu, anh còn nợ, sau đó anh lấy vợ, ở sơn
trại này anh đã "là vua", anh đi tuyển chọn ở đâu cũng được vợ đẹp!
Tướng cướp rầu
rĩ đưa tay che hai mắt, gương mặt sắt đá, lạnh lùng có phần nào mềm ra. Hắn im
lặng, lúc sau buông tay ra thì cô Tấm đã bỏ đi rồi.
Cuộc sống của họ
vẫn thế. Bà già hứng thị không ở quán nữa, bà về làng với con cháu. Trộm đạo
cũng bớt hẳn. Vua cũng già, mẹ con Cám chán ở cung cấm, xin hồi hương với lưng
vốn do vua cấp.
Cuộc sống êm đềm
trôi theo thời gian.Nếu đau buồn lúc nào cũng như "xé vỏ thị, chặt cây,
đốt khung cửi, giết chim" thì làm sao sống được, làm sao có những hội
chèo, trống, võ, vật xuân - hạ - thu - đông cho lớp con em của Tấm - Cám - Cướp
- Hoàng tử vui đùa, hy vọng tìm được chiếc hài chân trái của mình.
Riêng miếng trầu
héo cuối cùng còn sót lại khi vua băng hà thì người ta không biết nó được têm
tẩm như thế nào?
38. CƯỚP
ĐÀO LÂU ĐÀI
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét